Abstract:
فضای جغرافیایی برایند عمل کرد عوامل بسیاری است که در این میان ، نهـاد سیاسـت و کـارکرد نهادهای رسمی و شاخص آن یعنی حکومت و به تبع آن دولت ، در کیفیت شکل گیری آن از دیدگاه عدالت فضایی بسیار اثرگذار است ؛ به همین دلیل درک حوزة معنایی عدالت فضـایی مشـروط بـه درک رابطه متقابل سیاست و فضاست . عدالت فضایی یا جغرافیایی عبارت است از: تـوازن نسـبی شاخص های جامع توسعه (اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و...) در مکان ها و فضاهای جغرافیایی (خـرد و کلان ) با شاخص های متناظر توسعه در سطح ملی. از آنجایی که شالوده سازی فضای عادلانه نیازمند طراحی الگویی متناسب برای سنجش میـزان تحقق و همچنین تغییرات سنواتی آن است ، با مرور پژوهش های انجام شده دریافت شد که تاکنون مدل کمّی و جامعی برای سنجش عدالت فضایی طراحی نشده است . بر این اسـاس ، هـدف اصـلی پژوهش طراحی الگوی عملیاتی سنجش عدالت فضایی در ایـران اسـت . ایـن مقالـه بـه شـیو ة توصیفی و تحلیلی و با رویکرد کاربردی- توسعه ای نوشته شده و درپی پاسخ به این سـ وال است که چگونه میتوان در قالب یک الگو بـه سـنجش مسـتمر عـدالت فضـایی در کشـور دست یافت . براساس یافته های پژوهش ، با درنظر گرفتن نقش مثبـت و منفـی عوامـل هشـت گانـه و شاخص های آن ها در قالب یک نرم افزار کامپیوتری میتوان به سنجش مستمر عدالت فضایی در کشورها دست یافت .
Machine summary:
طراحی الگوی سنجش عدالت فضایی (مطالعۀ موردی: ایران ) محمدرضا حافظ نیا١*، مصطفی قادری حاجت ٢، زهرا احمدیپور٣، عبدالرضا رکن الدین افتخاری ٤، محمد گوهری 5 ١- استاد جغرافیای سیاسی، دانشگاه تربیت مدرس ، تهران ، ایران ٢- دانش آموختۀ دکتری جغرافیای سیاسی، دانشگاه تربیت مدرس ، تهران ، ایران ٣- دانشیار جغرافیای سیاسی، دانشگاه تربیت مدرس ، تهران ، ایران ٤- استاد جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه تربیت مدرس ، تهران ، ایران ٥- کارشناس کامپیوتر، گرایش نرم افزار، دانشکدة فنی و حرفه ای شهیدشمسیپور، تهران ، ایران دریافت : ٩٣/٤/٢٩ پذیرش : ٩٣/٧/٢٠ چکیده فضای جغرافیایی برایند عمل کرد عوامل بسیاری است که در این میان ، نهـاد سیاسـت و کـارکرد نهادهای رسمی و شاخص آن یعنی حکومت و به تبع آن دولت ، در کیفیت شکل گیری آن از دیدگاه عدالت فضایی بسیار اثرگذار است ؛ به همین دلیل درک حوزة معنایی عدالت فضـایی مشـروط بـه درک رابطۀ متقابل سیاست و فضاست .
جدول ٥ وضعیت عدالت فضایی در کشور ایران سطوح استان ها خیلی بیشتر از میانگین ملی قم بیشتر از میانگین ملی تهران ، اصفهان ، بوشهر، سمنان ، یزد برابر میانگین ملی آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، اردبیل ، خراسان رضوی، خراسان شمالی، زنجان ، کرمان ، خوزستان ، فارس ، قزوین ، مرکزی، همدان کمتر از میانگین ملی کهگیلویه و بویراحمد، چهارمحال بختیاری خیلی کمتر از میانگین ملی البرز، خراسان جنوبی، ایلام ، سیستان و بلوچستان ، کردستان ، کرمانشاه ، گلستان ، مازندران ، گیلان ، لرستان ، هرمزگان (منبع : یافته های تحقیق ) جدول ٦ وضعیت عدالت فضایی در کشور ایران استان ها عدالت فضایی فاصله با میانگین ملی استان ها عدالت فضایی فاصله با میانگین ملی آذربایجان شرقی 0.