Abstract:
رویکردهای مداخله گرایانه ای همچون بازآفرینی، رویکردهای نو برای تولید سازمان فضایی منطبق بـر شرایط تازه و ویژگی های نو هستند که در مطالعات شهری بررسی میشوند. همـ ه ایـن رویکردهـا در ایجاد روابط شهری جدید یا بازتعریف روابط شهری کهن موثرند. عمدة توجه ها در بازآفرینی شـهری، دربرگیرندة برنامه هایی با اهداف اقتصادی، محیطی و کالبـدی اسـت ؛ پـس لازم اسـت در بـازآفرینی شهری، حرکت از منظرسازی صرف به تدریج به سمت افزایش توجه بـه رویکـرد گسـترده تـری از آن ، همچون رویکرد بازآفرینی فرهنگ مبنا صورت گیرد که ضمن توجـه بـه منـافع مـالی و اقتصـادی در طرح های شهری، مسیر این سرمایه گذاری در راستای ایجاد مراکز فرهنگی و هنری، و گـذران اوقـات فراغت خواهد بود. از این طریق ، علاوه بر بازگشت سرمایه ، به دلیل ایجاد جذابیت های خاص برای حضور مردم ، مناطق مورد بازآفرینی نیز کاملا تحت تاثیر قرار میگیرند و این فضای جدیـد شـهری موجـ برون گرایی، اجتماعی بودن و خلاقیت میشود. توان بالقوه خلاق در شکل هنر مردمی، یعنـی سـاخت بناهای فرهنگی نمایان میشود؛ از این جهت در فرایند بازآفرینی شهری، محرک توسعه شهری قلمداد میشود. در این پژوهش چنین رویکردی در بازآفرینی مورد نظر است تا با شناسایی و ارزیابی ابعـاد و اصول بازآفرینی، ایجاد فضاهای فراغتی در بافت فرسودة محله قیطریه شناسـایی شـود؛ زیـرا بافـت فرسودة قیطریه در زمینه اوقات فراغت در سطوح پایینی قرار دارد و خـدمات عمـومی کـافی بـرای برآوردن نیاز ساکنان در این محدوده عرضه نمی شود. این عدم توازن موجب معضلات و مشکلات بسیار زیاد اجتماعی و فرهنگی شده است . در این تحقیق از روش های پیمایشی و اسـنادی بـرای گـردآوری اطلاعات استفاده شده و برای تحلیل داده ها روش دلفی و تصمیم گیری چندمعیاره فازی به کـار رفتـه است . یافته های پژوهش نشان میدهند محدودة مورد مطالعه به لحاظ کـاربری فراغتـی، در وضـعیت مطلوب قرار ندارد. از سویی دیگر، روش کیفی به کار گرفته شده معیارهایی را برای رسیدن بـه تعـادل کیفی، کمّی و مطلوب ، و دسترسی ساکنان بافت به خدمات شهری همچون فراغتی، در قالب رویکـرد بازآفرینی بافت فرسودة شهری مشخص کرده است . با انجام تحلیل های فضایی، بلوکهای غربی- کـه محور ورودی بافت و در ارتباط با شریان های اصلی و حلقه پیونددهندة این بافت با محله های قیطریـه ، دزاشیب و تجریش هستند- و همچنین کاربریهای بایر و برخی واحدهای مخروبه را که در این قسمت قرار گرفته اند، میتوان به عنوان پهنه بهینه فضاهای گذران اوقات فراغت درنظر گرفت .
Machine summary:
ازاین رو، با مشاهدة شرایط حاکم در این گونه بافت ها و عـدم انطبـاق بـا نیازهـا و شـرای استفاده کنندگان کنونی که موجب ناهماهنگی، تعلق نداشتن و اسـتفاده نکـردن صـحیح شـده ، میتوان با درنظر گرفتن فضاهای فراغتی و تغییر در کـارکرد برخـی از کارکردهـای سـنتی ـه فضاهای مدرن ، درصدد حل این مسائل برآمد؛ از سویی دیگـر، ایـن فضـاهای جدیـد شـهر موجب برون گرایی، اجتماعی بودن و خلاقیت میشود ( & Tan, Luh ;١٢٢٨ :٢٠١١ ,Richards ٢٥٠ :٢٠١٤ ,Kung؛ فکوهی و انصاری مهابادی، ١٣٨٢: ٦١؛ فکوهی، ١٣٨٣: ٣٢).
(Vandome & McBrewster, 2010; Burns, 1987 به منظور تعیین معیارها و زیرمعیارهای هریک از عوامل و تصمیم گیری دربارة بافت فرسودة قیطریه برای ایجاد فضاهای فراغتی، از نظر هجده کارشناس خبره ، نخبگان شهری و صاحب نظران دانشگاهی مرتبط با مسائل بافت فرسوده و مطالعات فراغتی- که اعضای گروه دلفی پژوهش را تشکیل میدادند- استفاده شد.
از آنجا که بیشترین عملکرد محدوده در سطح محله است ، نقشی که برای آینـدة آن مـی تـوان درنظـر گرفت ، همین کارکرد مسکونی است ؛ بنابراین ، با توجـه بـه غلبـۀ نقـش مسـکونی، ضـرورت به کارگیری فضاهای گذران اوقات فراغت در بافت فرسودة قیطریه - با توجـه بـه کمبـود ایـن فضاها و همچنین هم گرایی ناشی از وجود شباهت های اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی ساکنان ، اجتماعی و هویتی بافت - احساس میشود (٥٢٠ :٢٠١٢ ,.
در زیر به مهم ترین شاخص ها برای امکان سنجی فضـاهای گـذران اوقات فراغت برای بافت فرسودة قیطریه پرداخته میشود: ٥-١-٢-١- اشتغال با استفاده از داده های مرکز آمار ایران در سال ١٣٨٥ که در سطح بلوکهای آماری است (١، ٢، ٥، ٦ و ٨+)، اقدام به تهیۀ لایۀ پهنه بندی فضایی براساس اوزان فازی شد.