Abstract:
این پژوهش برآن است که روشی کمّی را براساس نگرش گونه - ریخت شناختی به بافت های شهری معرفی و آزمایش کند. در این میان ، شاخص تراکم با تعریف خاصی به عنوان ویژگی گونه شناختی قابل سنجش مورد استفاده قرار گرفته است . در این نوشتار پس از بیان مقدمه و چارچوب نظری، و اشاره ای کوتاه به پیشینه روش های کمّی مطالعه شکل بافت های شهری و نیز پیوند میان تراکم فیزیکی و گونه -ریخت شناسی، ابزاری به نام spacemate معرفی و تشریح شده است . برای آزمون این روش بافت هایی از کلان شهر تبریز برگزیده و پس از استخراج و طبقه بندی داده های مورد نیاز روی نمودار spacemate، جانمایی و تحلیل شده است . بااینکه این روش دراصل با درنظر گـرفتن ساختارهای شهری کشورهای غربی طراحی و به شکلی محدودآزموده شـده اسـت ، نتـایج ایـ تحقیق نشان میدهد روش مورد آزمایش - که در ایران برای اولین بار در پژوهش حاضر آزمـوده میشود- درصورت وجود داده های قابل استناد، قابلیت بومی شدن و کاربست را هم بـه منظـور توصیف و هم به منظور پیش بینی و برنامه ریزی در بافت های شـهری ایـران (و کشـورهایی کـه بافت های شهری مشابه ایران دارند)را داراست .
Machine summary:
در این نوشتار پس از بیان مقدمه و چارچوب نظری، و اشاره ای کوتاه به پیشینۀ روش های کمی مطالعۀ شکل بافت های شهری و نیز پیوند میان تراکم فیزیکی و گونه -ریخت شناسی، ابزاری به نام spacemate معرفی و تشریح شده است .
برای آزمون این روش بافت هایی از کلان شهر تبریز برگزیده و پس از استخراج و طبقه بندی داده های مورد نیاز روی نمودار spacemate، جانمایی و تحلیل شده است .
به سخن دیگر برقراری یا بازیابی انتظام فضایی- کالبدی محله های شهر، و خوانایی و حفظ هویت و شخصیت بافت هـای شـهری، بـدون آگـاهی از عوامـل مـؤثر و میـزان و چگـونگ اثرگذاری هرکدام در شکل یابی محیط مصنوع ناممکن به نظر میرسد؛ این درحـالی اسـت کـه پژوهشی اساسی، مستقل و اختصاصی برای شهرهای ایران ، با محوریت مورفولوژی شـهری و گونه شناسی بناها صورت نگرفته است .
/ شکل ١ نمودار spacemate و چهار شاخص اصلی آن (Source: Berghauser Pont & Haupt, 2009: 99) بنابه فراوانی گونه های ساختمانی در شهر مورد مطالعه ، حوزه های متعددی روی نمودار قابل تعریف است .
/ شکل ٢ نمونه ای ازحوزه های گونه -ریخت شناختی روی spacemate (Source: Berghauser Pont & Haupt, 2005: 62) همچنین ، باید توجه کرد که این حـوزه هـا در مقیـاس هـای مختلـف مطالعـه دچـار تغییـر میشوند؛ برای مثال در مقیاس «بافت »، حوزه های گونه شناختی مفروض روی نمودار، با حالتی که مقیاس مطالعه در سطح «بلوک» فرض شده ، متفاوت دیده میشود.