Abstract:
بیماری سالک جلدی یکی از مهم ترین بیماریهای حارهای است که در ایران سالیانه حدود ٢٠هزار نفـر را مبتلا می کند. این بیماری از شرایط محیطی و آبوهواشناختی اثرپذیری زیادی دارد. این بیمـاری از طریق حلقة انتقال خود- که گونه ای از پشه های خاکی خانوادة فلبوتوموس اسـت - بـه شـدت متـاثر از عوامل محیطی ، به ویژه عناصر آبوهواشناختی است . استان کرمان همواره یکی ازکانونهای اصلی بروز این بیماری در ایران بوده است . هدف اساسی این تحقیق ، بررسی تاثیر شرایط آبوهواشناختی اسـتان کرمان در شیوع بیماری سالک جلدی طی دورة آماری ١٣٨٦ تا ١٣٩١ است . به همـین منظـور، نخسـت دادههای مربوط به شیوع بیماری از مراکز بهداشتی استان به صـورت ماهیانـه دریافـت شـد و سـپس دادههای مربوط به عناصر آبوهواشناختی به صورت دادههای ماهیانة دما، برای دورة آماری مورد نظر از سازمان هواشناسی اخذ شد. دو دسته از دادههای محیطی نیز برای پـایش شـرایط میـانگین ماهیانـة پوشش گیاهی و دمای خاک از محصـولات سـنجنده MODIS اسـتخراج شـد. درنهایـت ، بـا تحلیـل هم بستگی های هم زمان و جانبی در مقیاس ماهیانه سعی شد وابستگی های شیوع این بیماری با عوامـل محیطی در زمانهای مختلف آشکار شود. نتایج گویای آن بود که شیوع بیماری با سه عامل دمای هـوا، دمای خاک و پوشش گیاهی ، به صورت هم زمان ارتباط معکوسی دارد که به ترتیب برابـر ٠/٦٠-، ٠/٥٢- و ٠/٤٨- است . اما نتایج تحلیل هم بستگی جانبی نشان داد که دو عامل حرارتی محیط یعنی دمای هـوا و دمای خاک با تاخیر چهار ماهه ، بیشترین هم بستگی را با شیوع بیماری دارند که به ترتیب برابـر ٠/٧٤ و ٠/٦٢ است ؛ درحالی که شاخص ارتقایافتة پوشش گیاهی با تاخیر سه ماهه بیشترین هـم بسـتگی را بـا شیوع بیماری در استان کرمان نشان داد.
Machine summary:
هدف اساسی این تحقیق ، بررسی تأثیر شرایط آبوهواشناختی اسـتان کرمان در شیوع بیماری سالک جلدی طی دورة آماری ١٣٨٦ تا ١٣٩١ است .
سالک جلدی، پشة خاکی ، هم بستگی جانبی ، عناصر اقلیمی ، استان کرمان ١- مقدمه بیماری سالک جلدی بعد از مالاریا دومین بیماری حاره ای مهم است (٢٠٠٨ ,WHO) که در مناطق گرمسیری آمریکا، آفریقا و شبه قارة هند، در نواحی نیمه گرمسیری آسیای جنوب غربی و ناحیة مدیترانه آندمیک بوده و هر ساله یک تا دو میلیون نفر در دنیا به این بیمـاری مبـتلا می شوند (شیرزادی و همکاران، ١٣٩٠).
از پژوهش های داخلی نیز می توان به این موارد اشاره کرد: مظفری و همکاران (١٣٩٠) با بررسی ارتباط اوضاع آبوهوایی و شیوع بیماری سالک جلدی در دشت یزد- اردکـان مشاهده کردند که بین شرایط دمایی دشت یزد اردکان و شیوع بیمـاری ارتبـاط معکـوس معناداری وجود دارد.
ایـن هـم بسـتگی منفی گویای این است که ماههای اوج شیوع بیماری سالک جلدی در استان کرمان - که منطبق بر ماههای مهر تا دی است - دقیقا منطبق بر دورة سرد سال بوده که در آن عوامـل حرارتـی محـیط کاهش می یابند؛ بنابراین ، مقدار عددی شاخص هم بستگی رابطة معکوسی را نشان می دهد.
Sadeghi, "Spatial Analysis of Environmental Factors of Cutaneous Leishmaniasis in Iran using GIS", Hakim Research Journal, Vol. 15, Issue.
Pascual, "Climate Cycles and Forecasts of Cutaneous Leishmaniasis, a Nonstationary Vector-Borne Disease", PLoS Med, Vol. 3, Issue 8, pp.
L. Travi, "Spatial and temporal patterns of phlebotomine sand flies (Diptera: Psychodidae) in a cutaneous leishmaniasis focus in northern Argentina", J Med Entomol, Vol. 41, pp.