Abstract:
هدف این مقاله بررسی تجارب زیستة دختران شاغل سی تا چهل و نه سال از تجرد است. سوال اصلی مطالعه آن است که آیا بازتعریف هویت جنسیتی در میان دختران شاغل تحصیلکرده موجب ترجیح تجرد به ازدواج شده است؟ روش این مطالعه کیفی از سنخ روش پدیدارشناختی است. با استفاده از مصاحبههای عمیق دادهها جمعآوری شد. شیوة نمونهگیری ترکیبی از نمونهگیری هدفمند و گلولهبرفی و افراد نمونه در این تحقیق چهلنفر از دختران هرگز ازدواج نکردة سی تا چهل و نه سالة شاغل ساکن شهر اصفهان هستند. یافتههای تحقیق نشان میدهد ترجیح تجرد به ازدواج در دهههای اخیر از یکسو تحت تاثیر وضعیت کلان اجتماعی و از سوی دیگر بازتاب واکنش کنشگران در عرصة اجتماعی است. دختران شاغل در جریان بازاندیشی نقشهای کلیشهای سنتی و بازتعریف هویت جنسیتی، تصویر جدیدی از خود در ذهن دارند. این تصویر جدید انتظارات آنان را از زندگی متحول ساخته است. هرچند انتخاب تجرد دختران را با مشکلات عدیدهای مواجه کرده است، آنان با مقاومت دربرابر فشارهای ساختاری, زندگی خود را آنگونه که میخواهند سامان میدهند. درحقیقت انتخاب تجرد به معنای حفظ تمام امکاناتی است که مجردها با تلاش و کوشش ازطریق تحصیل و اشتغال برای خود فراهم کردهاند.
Machine summary:
"برطبق یافتههای تحقیقات انجامشده از میان عوامل گوناگون بهویژه تحصیلات بر کیفیت زندگی زنان تأثیر مثبت داشته و موجب آگاهی از نابرابری جنسیتی، مقاومت در برابر کلیشههای جنسیتی و بازتعریف هویتی در این گروه از زنان شده است (کتابی و دیگران، 1382؛ ساروخانی، رفعتجاه، 1383؛ اعظم آزاده، 1384؛ موحد و دیگران، 1384).
همانگونه که اشاره شد مطالعات نشان میدهند تحصیلات به همراه تغییرات نگرشی در سطح جامعه موجب شده است دختران تصویر جدیدی از خود در ذهن داشته و به دنبال بازتعریف جدیدی از هویت خود باشند؛ بنابراین سؤالات اصلی این مطالعه آن است که آیا بازتعریف هویت جنسیتی در میان دختران شاغل تحصیلکرده موجب انتخاب تجرد شده است؟ آیا تجرد در معنای ذهنی این گروه از دختران به معنای مقاومت در برابر کلیشههای جنسیتی و شیوههای همسرگزینی رایج است؟ درپیشگرفتن تجرد چه فشارها و مشکلاتی را بر آنان تحمیل میکند؟ دختران مجرد چه راهکارهایی برای مقابله با این فشارها در زندگی اتخاذ کردهاند؟ و در آخر دلایل در پیش گرفتن تجرد بهزعم آنان چیست؟ پیشینة تحقیق بخشی از پیشینة این پژوهش به مطالعات جمعیتشناختی و بخشی دیگر به مطالعات جنسیت و جامعهپذیری جنسیتی اختصاص یافته است.
تجارب زیستة دختران مشارکتکننده در این مطالعه نشان داد که تجرد از یکسو تحت تأثیر عوامل کلانی چون جنگ و انقلاب و تغییرات شدید ارزشی در جامعه است که بهویژه پساز پایان جنگ دامنگیر جامعة ما شده است و از سوی دیگر در سطح میانه تحت تأثیر نگرش خانواده به ازدواج و درنهایت در سطح خرد تحت تأثیر تغییر نگرش دختران به هویت زنانه و انتظارات جدید آنان از زندگی اجتماعی است."