Abstract:
شاهنامة فردوسی در طول قرن ها همواره توجّه نگارگران را به خود معطوف ساخته، به گونه ای که تحقیقات نشان داده است نگاره های شاهنامة فردوسی، از نظر کمّی و کیفی، در صدر قرار می گیرد. ارزش تصویری این آثار سبب شده که نه تنها ایران، بلکه سایر ملل نیز به این نگاره ها رغبت نشان داده و به نگهداری آن در موزه های کشورشان بر خود ببالند. در این میان چه بسا کشورهایی که تعداد نگاره های شاهنامه در موزه هایشان، به مراتب بیش از ایران باشد.انگلستان حافظ و نگهدارندة بیشترین نگاره های شاهنامه در جهان است. بسامد بالای نگاره های شاهنامه در این کشور، پژوهش پیرامون آن را ایجاب می کند. در این پژوهش سعی داریم تا ویژگیهای برجستة شاهنامه های مصوّر در انگلستان را مشخّص کرده، چشم اندازی از عمده ترین مشخّصات این نسخه ها ارائه دهیم.روش نویسنده در این پژوهش به این شرح است که ویژگی عمدة این نسخه ها را مشخّص و سپس با رویکرد آماری، هر یک از مشخصّه های آنها را از طریق نمودارهای کمّی بررسی می کند. حاصل این پژوهش برخی از ویژگیهای شاخص شاهنامههای مصوّر انگلستان را برای ما روشن می کند.
Machine summary:
نمودار شماره ۱: فراوانی نگارههای شاهنامه نمودار شماره ۲: (رجوع شود به تصویر صفحه) فراوانی نسخههای مصور شاهنامه (رجوع شود به تصویر صفحه) (رجوع شود به تصویر صفحه) بسامد بالای نگارههای شاهنامه در انگلستان، هر شاهنامهپژوهی را مشتاق میکند تا به چشماندازی از وضعیت این نسخهها توجه کند، و او را برمی انگیزد که بداند این نسخ بیشتر از چه طریقی به انگلستان راه یافتهاند؟ و آنهایی که به این کشور راه یافتهاند بیشتر متعلق به چه قرنهایی هستند؟ روش ما برای دستیابی به چشماندازی از شاهنامههای مصور در انگلستان، به این شرح است که ابتدا چند ویژگی عمدة نسخ مصور شاهنامه را مشخص و سپس آنها مانند تاریخ، خاستگاه، نوع مالکیت، نوع خط، وضعیت نسخه (کامل، ناقص، گلچین و ...
)، پرسش عمدة پژوهش این است که آیا این نسخ به گونهای هدفمند و با جهتی مشخص به موزههای انگلستان راه یافتهاند؟ مثلا اگر بیشتر این نسخ، از نظر تاریخ متعلق به قرن ۹، از نظر خاستگاه متعلق به هرات، و از نظر نوع مالکیت به شیوة خریداری تهیه شده باشند، آنگاه میتوان گفت کتابخانهها و موزههای انگلستان شاهنامههای قرن ۹ مکتب هرات را جمعآوری و حفظ کردهاند.
تعداد نسخههای شاهنامه در هریک از این کتابخانه و موزهها به این شرح است: (رجوع شود به تصویر صفحه) بیشترین نسخ مصور شاهنامه در مجموعة کتابخانة بریتانیا نگهداری می شود.
(رجوع شود به تصویر صفحه) نمودار شمارة ٤: شاهنامههای مصور تاریخدار در انگلستان ٢ـ بررسی نسخ فاقد تاریخ: از آنجا که در مورد تاریخ دقیق بعضی از این نسخ آگاهی نداریم، ناگزیر به تاریخ تقریبی و قرن نسخه اکتفا میکنیم.