Abstract:
جریان منع برده فروشی که از اواخر قرن هجدهم میلادی/دوازده هجری قمری از فرانسه آغـاز شده و به تدریج سراسر اروپا را فراگرفته بود، در ابتدای قرن نوزدهم میلادی به آسـیا و منطقـه خلیج فارس نیز رسید. سردمدار هدایت این جریان در خلیج فارس ، انگلیسیها بودند که از هر طریقی سعی در تثبیت بیشتر موقعیت و حفظ منافع خویش در منطقه داشتند. ایـن مبـارزه تـا اوایل قرن بیستم میلادی/ چهاردهم هجری قمری ادامه یافت . چرایی شکل گیری و تداوم تقریبا به مدت یک قرن این جریان ، مسئله ای تامل برانگیز اسـت که در این پژوهش ، با استفاده از روش تحلیل گفتمان انتقادی نورمن فرکلاف به آن پرداخته ایم . این روش رویکرد تحلیل متنی دارد و متون را به مثابه نمودار حساس فرآینـدها، حرکـت هـا و گوناگونیهای سیاسی و اجتماعی به کار میگیرد؛ بنابراین در پژوهش پیش رو، با انتخاب بخشی از یادداشت های امیرکبیر و جستن شیل وزیرمختار انگلیس در تهران - که در فاصـله بـین ١٧ ربیع الثانی تا ١٠ جمادیالاول ١٢٦٧ دربارة منع برده فروشی به تحریر درآمدند - به تحلیل این جریان پرداخته و از این رهگذر، نفوذ و تسـلط «گفتمـان امپریالیسـم » در مناسـبات قـدرت و درمقابل ، ضعف حکومت مبتنی بر «گفتمان استبداد مطلقه » قاجـار را از علـل اصـلی ایجـاد و تداوم مبارزه با برده فروشی در این دوره برشمردایم .
Machine summary:
این روش رویکرد تحلیل متنی دارد و متون را به مثابۀ نمودار حساس فرآینـدها، حرکـت هـا و گوناگونیهای سیاسی و اجتماعی به کار میگیرد؛ بنابراین در پژوهش پیش رو، با انتخاب بخشی از یادداشت های امیرکبیر و جستن شیل وزیرمختار انگلیس در تهران - که در فاصـلۀ بـین ١٧ ربیع الثانی تا ١٠ جمادیالاول ١٢٦٧ دربارة منع برده فروشی به تحریر درآمدند - به تحلیل این جریان پرداخته و از این رهگذر، نفوذ و تسـلط «گفتمـان امپریالیسـم » در مناسـبات قـدرت و درمقابل ، ضعف حکومت مبتنی بر «گفتمان استبداد مطلقه » قاجـار را از علـل اصـلی ایجـاد و تداوم مبارزه با برده فروشی در این دوره برشمردایم .
از آنجاییکه برای تحلیل فرآیندهای اجتماعی و سیاسی به طـور عـام و رویـدادها و وقـایع به طور خاص ، تحلیل متون ضرورتی انکارناپذیر است ؛ بنـابراین در ایـن پـژوهش باتوجـه ـه شخصیت و نقش سیاسی امیرکبیر در اتخاذ سیاست های متفاوت از سایر سـران دولـت قاجـار درجهت حفظ منافع ملت ایران ، بخشی از یادداشت هـای وی بـا جسـتن شـی ١ وزیـر مختـار انگلیس در تهران ، انتخاب شده است تا با روش تحلیـل انتقـادی گفتمـان ٢ نـورمن فـرکلاف ٣ تجزیه و تحلیل شود.