Abstract:
بدنبال رشد سریع و گسترش روزافزون شهرها در چند دهه اخیر مسئله کاربری زمین های شهری توجه جغرافیدانان شهری را جلب نموده است و موضوع روز پژوهش های متعدد قرار گرفته است که حاصل آنها از تغییرات قابل توجهی در زمینه کاربری زمین حکایت می کند. منطقه شش شهرداری به عنوان یکی از هسته های تولید شهر و وجود فعالیت های اداری و تجاری و فرهنگی در قلب پایتخت و به عبارت دیگر به خاطر CBD در عرف شهرشناسان از اهمیت ویژه ای برخوردار است . هدف پژوهش فعلی جست و جوی تغییرات بارزی است که در سالهای اخیر در این منطقه بوجود آمده و روشی که در این پژوهش بکاررفته روش تحلیلی Intersection با استفاده از مدل spatial analyst و مبنای اصلی داده های مورد استفاده آمارهای ١٣٧٥ (حدود ١٩٩٥ میلادی) و نقشه های شهری آن زمان با شرایط امروزی (١٣٩٠) بوده است . حاصل پژوهش ارائه داده است که در ١٥ سال اخیر تغییراتی در کاربری زمین های منطقه شش به عمل آمده است . از جمله مساحت زمین های مسکونی از ٧٥٤/١٣ هکتار در سال ١٣٧٥ به ٦٧٩/٢٥ هکتار در زمان حاضر تقلیل پیدا کرده است و در مقابل مساحت زمین های دارای کاربری اداری و تجاری (CBD)از ١٦٧/٧٨ هکتار در سال ١٣٧٥ به ٢١٣/٨٠ هکتار در حال حاضر افزایش پیدا کرده است که این امر حکایت از ازدیاد کاربریهای غیرمسکونی به زیان کاربریهای مسکونی می کند. از مطالعه جمعیت منطقه در این زمان نیز چنین استنباط می شود که جمعیت غیر ساکن و شناور به ویژه در محدوده مرکزی منطقه در زمان مورد مطالعه رو به افزایش بوده است . مختصرا اینکه تداخل کاربری های مسکونی با کاربرهای اداری و تجاری مشکلات و معضلات روزافزونی را برای منطقه ایجاد کرده است که از آن جمله می توان از ترافیک، آلودگی هوا، سیمای نامناسب شهری، عدم دسترسی به دلیل طرح ترافیک، از بین رفتن هویت منطقه ، گرانی زمین ، تضعیف پویایی زندگی شهری، کاهش جمعیت مقیم و بسیاری از موارد نام برد.
Machine summary:
با توجه به پیشینه تحقیق ذکر شده، هدف این تحقیق شناسایی تغییرات کاربری زمین شهری توسط روش تحلیل آماری بر پایه INTERSECTION رستری در محیط SPATIAL ANALYSTدر منطقه شش شهرداری تهران با تاکید بر تغییرات کاربریهای مسکونی و اداری- تجاری در دوره ١٣٧٥ تا حال حاضر است .
روش تحقیق به منظور شناسایی و کشف تغییرات در کاربری های زمین منطقه شش با تاکید بر کاربریهای مسکونی و اداری- تجاری از تحلیل INTERSECTION رستری در محیط SPATIAL ANALYST بهره گرفته شده است .
کدهای کاربری های زمین منطقه ٦ تهران وضع موجود ردیف نوع کاربری کد اختصاص داده شده 1 مسکونی 1 2 اداری - تجاری 2 3 فضای سبز 3 4 درمانی 4 5 آموزشی 5 6 تاسیسات شهری 6 7 فرهنگی – تفریحی 7 8 خدمات اجتماعی 8 9 سایر 9 منبع : نگارنده برای اعمال مدل تغییرات در نقشه های رقومی شده در محیط GIS دو مقطع زمانی و استخراج نوع تغییرات از رابطه ١ استفاده گردید.
مساحت کاربری های زمین منطقه شش تهران وضع موجود ردیف نوع کاربری مساحت ( هکتار ) 1 مسکونی 679/25 2 اداری - تجاری 213/80 3 فضای سبز 128/93 4 درمانی 41/93 5 آموزشی 126/87 6 تاسیسات شهری 93/15 7 فرهنگی - تفریحی 52/78 8 خدمات اجتماعی 2/1 9 سایر 213/27 منبع : نگارنده / شکل شماره ٢.
کاربری زمین شهری منطقه شش در حال حاضر- منبع : نگارنده نتایج حاصل از اجرای مدل نشان می دهد روند غالب تغییرات در دوره مطالعاتی از کاربریهای مسکونی به اداری – تجاری است (شکل ٣).