Abstract:
افضلیت حضرت محمد(، عصمت پیامبران و استحباب ازدواج از آموزههای مشهور اسلامی هستند که آیات و روایات فراوانی اصالت و اعتبار آنها را تایید میکنند. در این میان، روایاتی با مضمون تفاضل یونس( و یحیی( وجود دارند که با این آموزهها همسویی ندارند. پژوهه حاضر روایات اخیر را از منظر گونهشناسی متون، ارزیابی مصادر، تعارض با آموزههای اسلامی و راهکارهای رفع آن به بحث نشانده و راهکار جدیدی را در فهم و نقد آنها ارائه نموده است. نتایج تحقیق نشان میدهد که تعارضنمایی این روایات، ریشه در برخی پیشفرضها، رویکرد جزئینگر در تبیین مفهوم و فقدان تاریخینگری در فضاشناسی صدور این روایات دارد. راهکار جدید، با تکیه بر اصل متنمعیار، معناشناسی اجتهادی و تاریخینگری، تبیینی متناسب با فضای صدور تقریبی روایات ارائه نموده و تعارض ادعایی آنها را با آموزههای اسلامی رفع مینماید
Machine summary:
6 در مقابل این اعتقاد، ظاهر روایاتی چون: «ما ینبغی لأحد أن یقول: أنا خیر من یونس بن متی؛ 7 هیچ کسی را نشاید که بگوید: من از یونس پسر متی بهترم» و «لا ینبغی لاحد أن یقول: أنا خیر من یحیی بن زکریا، ما هم بخطیئة و لا جالت فی صدره امرأة؛ 8 هیچ کسی را نشاید که بگوید: من از یحیی پسر زکریا بهترم؛ زیرا آهنگ گناهی نکرد و زنی در سینه وی آغوش نگرفت» _ که از رسول خدا( گزارش شده _ بر عدم تفضیل ایشان بر حضرت یونس و یحیی(، دو از پیامبران یهود و صاحبنام در کتاب مقدس، 9 دلالت دارند.
یونس بن متی( از پیامبران یهودی است که قرآن در در پنج سوره مکی (انبیاء، مسند الطیالسی، ص330؛ مسند ابن الجعد، ص26؛ المصنف، ج7، ص458؛ منتخب مسند عبد بن حمید، ص222؛ المسند (ابن حنبل)، ج2، ص405؛ صحیح البخاری، ج4، ص125؛ الصحیح (نیسابوری)، ج7، ص102؛ سنن ابی داود، ج2، ص406؛ کنز العمال، ج 11، ص520؛ در نقل امام علی( بخش اول این روایت به شکل «لیس للعبد...
از آهنگ نفی و ابطال گون برخی روایات این موضوع (به استثنای (الف) بند 1-1 و (ج) بند 2-1)، نوعی شدت در طرد و رد انگاره تفضیل نبوی بر یونس و یحیی به نظر میآید؛ گویی جریانی به دنبال تفاضل ساختگی و ظاهر گرا میان رسول خدا( و پیامبران یاد شده بوده است، انگیزه رسول خدا( ضمن نفی این جریان، اعلان عمومی برای منع چنین اقدامی بوده است.
_ تفسیر القرآن العظیم، ابن أبی حاتم رازی، تحقیق: أسعد محمد الطبیب، بیروت: دار الفکر، بی تا.