Abstract:
مقاله حاضر معطوف به واکاوی ابعاد نفوذ چین به عنوان یک قدرت در حال ظهور بر ژئواکونومی آسیای مرکزی است. از منظر نویسنده در پیامد حضور چین در آسیای مرکزی، ژئواکونومی این منطقه تغییر کرده است به گونهای که این کشور به مهمترین بازیگر در حوزههای تجارت، سرمایه گذاری و ترانزیت در این منطقه تبدیل شده است. نفوذ روزافزون چین در آسیای مرکزی، معادلات قدرت و ثروت در منطقه را متحول ساخته و رقابت سنتی قدرت های بزرگ را وارد دوران جدیدی نموده است. متاثر از حضور چین، قدرتهای فرامنطقهای با نوع جدیدی از معادلات در این منطقه مواجه هستند. در وضعیت کنونی نشانههای اولیهای از اراده استراتژیک چین برای گسترش حوزه نفوذ خود در این منطقه از ژئواکونومی به ژئوپلیتیک وجود دارد. در صورت تداوم این امر و توفیق چین در متنوع سازی حوزههای نفوذ خود در آسیای مرکزی، نظم اقتصادی و سیاسی منطقه احتمالا دچار دگرگونی ماهوی خواهد شد.
Machine summary:
بر این مبنا مـیتـوان جلـوه هـای حضـور و نفـوذ چـین در ژئواکونومی آسیای مرکزی را به چند حوزه تقسیم کرد: ١- انرژی رشد اقتصادی سریع و پایدار چین در سه دهه گذشته ، نیاز این کشور را به مواد خـام به شدت افزایش داده است .
از همـین رو اسـت کـه چـین در اندک زمانی به مهم ترین بازیگر در معادلات انـرژی ایـن منطقـه تبـدیل شـده و توانسـته بـا سرمایه گذاریهای گسترده ، بخش مهمی از منابع انـرژی آسـیای مرکـزی را بـه سـوی بـازار مصرف خود که بزرگترین بازار بزرگ مصرف در جهان است ، سوق دهد.
(رجوع شود به تصویر صفحه) در حوزه گاز نیز چین خط لوله گاز موسوم به آسیای مرکزی را احداث کـرده ، خـط لوله ای که از ترکمنستان آغاز میشود و با گذر از ازبکستان و قزاقستان به چین میرسد و در این مسیر به منابع گازی هر سه کشور متصل میگردد.
شرکت ملی نفت چین اعلام کرده است که در سال ٢٠١٢ میزان واردات گاز چین از خطـوط لوله آسیای مرکزی به ٣٠ میلیارد متر مکعب در سال خواهد رسید در حالی کـه ایـن رقـم در سال ٢٠١١ ، ١٧ میلیارد متر مکعب بوده است .
در ایـن منطقـه روسیه همواره به عنوان مهم ترین شریک تجاری کشورهای آسیای مرکزی تلقی مـیگردیـد، اما در سال های اخیر، چین این جایگاه را از آن خود ساخته است .
همان گونه که اشاره شد، چین مهم ترین سرمایه گذار در بخش انـرژی ایـن منطقـه اسـت و وام هـای کلانـی نیـز در اختیـار دولت های این منطقه قرار داده است .