Abstract:
از نگاه قرآن کریم، زیبایی از جایگاه و ارزش والایی برخوردار است. به همین سبب، در آیات بسیاری به جلوههای گوناگونی از زیبایی، عوامل و نشانههای آن و نیز حوزههای زیبایی اشاره شده است. قرآن کریم مفهوم زیبایی را فراتر از زیباییهای محسوس میداند و آن را به زیباییهای متافیزیکی، اخلاقی و معنوی گسترش داده است. در این پژوهش توصیفی، ابتدا مفهوم زیبایی در قرآن و گسترة آن در محسوسات و امور معنوی و اخلاقی، تبیین، و آنگاه مفردات دال بر زیباییشناسی قرآنی در منظومهای مشتمل بر «جمال»، «حسن»، «زینت»، «حلیه»، «بهجت» و واژگان بیانگر عناصر زیبایی مانند اندازه و رنگ بررسی شده است. از بررسی واژگان و مفاهیم زیباییشناختی قرآنی، چنین به دست میآید که منظومهای از مفاهیم مادی، معنوی، اخلاقی و ماورای طبیعی در پرتو درک واژگان دال بر زیباییشناسی در قرآن، با یکدیگر پیوستگی دارند و طرحی جامع و منسجم از زیبایی ارائه میکنند.
Machine summary:
منظومۀ مفهومی زیباییشناسی در پرتو آیات قرآن کریم علی شریفی استادیار دانشگاه علامه طباطبائی، تهران مهدی رضازاده جودی دانشجوی دکتری فلسفه و کلام اسلامی دانشگاه مفید، قم (تاریخ دریافت : ١٣٩٤/٠٤/٢٤؛ تاریخ پذیرش : ١٣٩٤/١٢/١٨) چکیده از نگاه قرآن کریم ، زیبایی از جایگاه و ارزش والایی برخوردار است .
٣ـ١ـ٦) زیبایی مصنوعات بشری از منظر زیباشناسی قرآن ، زیباییهای هستی، چه طبیعی باشند و چه مصنوعات دست بشـر بـه خداوند نسبت داده شده اند، چون آثار زیبای بشری از روح زیباطلبی است که در انسان نهـاده شـده است که منشاء آن الهی اسـت : ﴿وهو الذی سخر البحر لتأکلوا منه لحما طریا وتستخرجوا منه حلیـۀ تلبسونها وتری الفلک مواخر فیه ولتبتغوا من فضله ولعلکم تشکرون : و اوسـت کسـی که دریا را مسخر گردانید تا از آن گوشت تازه بخورید و پیرایه ای که آن را میپوشـید، از آن بیـرون آورید و کشتیها را در آن شکافنده [آب ] میبینـی و تـا از فضـل او بجوییـد و باشـد کـه شـکرگزار باشید﴾ (النحل /١٤) و ﴿یعملون له ما یشاء من محاریب وتماثیل وجفـان کـالجواب وقـدور راسیات اعملوا آل داوود شکرا وقلیل من عبادی الشـکور: [آن متخصصـان ] بـرای او هرچـه میخواست از نمازخانه ها و مجسمه ها و ظروف بزرگ مانند حوضچه ها و دیگ های چسبیده به زمین میساختند.
٢) دلالت های معنایی «حسن » در قرآن کریم الف ) حسن به معنای زیبایی ظاهری و جسمانی با جمال ﴿لا یحل لک النساء من بعد ولا أن تبدل بهن من أزواج ولو أعجبـک حسـنهن إلا مـا ملکت یمینک وکان الله علی کل شیء رقیبا: از این پس ، دیگر [گرفتن ] زنان و نیـز اینکـه بـه جای آنان زنان دیگری بر تو حلال نیست ، هرچند زیبایی آنها برای تو مورد پسند افتد، به اسـتثنای کنیزان ، و خدا همواره بر هر چیزی مراقـب اسـت ﴾ (الأحـزاب /٥٢) و بـا زیبـایی ظـاهری از جـنس اخروی: ﴿فیهن خیرات حسان : در آنجا [زنانی] نکوخوی و نکورویند﴾ (الرحمن /٧٠).