Abstract:
واکه ها در بافت همخوانی به لحاظ صوت شناختی از دو جزء اصلی هدف (بسامد ثابت سازه ها) و گذرسازهای (تغییر بسامد سازه ها) تشکیل می شوند که به ترتیب نمایندة وضعیت ثابت مجرای گفتار در تولید واکه و تغییر وضعیت آن در حرکت از/ به همخوان هستند. این دو جزء در واکه های ساده و مرکب دیده می شوند، اما واکه های مرکب پیچیدگی درونی بیشتری دارند و بر اساس الگوی تغییرات بسامدی سازه ها به انواعی تقسیم می شوند. هدف پژوهش حاضر مشخص کردن اجزاء تشکیل دهندة واکه های مرکب و تقسیم بندی آنها بر اساس این اجزاء بود. بدین منظور، واکه های مرکب زبان فارسی در هجای باز تکیه بر در گفتار 14 زن و مرد فارسیزبان به شیوة لهیسته و پیترسون (1961) بررسی شدند. نتایج نشان داد که می توان واکه های مرکب فارسی را بر اساس تغییرات بسامدی سازه ها به دو گروه تک هدفه و دو هدفه تقسیم کرد. تنها این گروه آخر را می توان واکة دوگانه نامید.
Machine summary:
واکه های مرکب در زبان فارسی: یک بررسی صوت شناختی گلناز مدرسی قوامی ١ چکیده واکه ها در بافت همخوانی به لحاظ صوت شناختی از دو جزء اصلی هدف (بسامد ثابت سازه ها) و گذرسازه ای (تغییر بسامد سازه ها) تشکیل میشوند که به ترتیب نمایندة وضعیت ثابت مجرای گفتار در تولید واکه و تغییر وضعیت آن در حرکت از/ به همخوان هستند.
/ شکل ١: شکل موجی و طیف نگاشت واژة «تب » شامل پیش غلت ، هدف و پس غلت در تولید واکۀ [a] مشاهدات لهیسته و پیترسون (١٩٦١) از بررسی واکه های سادة زبان انگلیسی نشان داد که تفاوت عمدة واکه های کوتاه [ɪ, ɛ, ə, ʊ] و بلند ]i, æ, ɑ, ɔ, u] در دیرش هدف و گذر سازه ای آنهاست .
از آنجا که تعداد گویشوران ١٤ نفر بود، کل داده های این پژوهش بالغ بر ٢٥٢ واژه میشود که در آنها بسامد سازة یک (F١)، سازة دو (F٢) و سازة سه (F٣) جهت رسم نمودار فضای واکه ای و دیرش پیش غلت ، هدف واکه ای اول ، غلت (گذر سازه ای) میانی و هدف واکه ای دوم با بکارگیری نرم افزار پرت اندازه گیری شدند.
نتایج اولیه این بررسی نشان داد که ]oi,ui,ai,ɑi] در نمونه های گفتاری زنان و مردان فارسیزبان به لحاظ صوت شناختی واکۀ مرکب دو هدفه هستند، یعنی در تولید آنها دو هدف واکه ای با یک گذر سازه ای میانی (غلت ) وجود دارد.