Abstract:
از دیدگاه محدثان عوامل گوناگونی در پذیرش روایات راویان دخیل است که آسیب در هر یک از آنها میتواند منجر به تردید در پذیرش روایات راوی گردد. گرچه در شرایطی خاص میتوان از برخی از آسیبهای وارد شده بر متن یا سند روایات چشمپوشی نموده و به صحت آنها حکم نمود، اما دروغگویی و اشتهار راوی به بدعتگذاری به سبب خلل جدی که در عدالت راوی وارد میسازند، از جمله عواملی هستند که از دیدگاه حدیثپژوهان فریقین بدون هیچ استثنایی منجر به سقوط قطعی روایات راوی از حجیت میگردند. در این مقاله با تأمل در شواهد و توصیفاتی که در کلام پیشوایان معصوم (ع) درباره راویان بیان گشته و نیز بررسی اقوال دانشمندان علم رجال، این فرضیه به اثبات رسیده است که دو عامل دروغگویی و بدعتگذاری در میان گستره راویان حدیث شیعی، بیش از همه در غالیان نمود داشته و اشتهار غالیان به این دو امر از مهمترین دلایل جرح آنان بوده است.
Machine summary:
) اما برای هیچ یک از آنان تعبیر کذاب را اسـتفاده ننموده اسـت ، تنها هنگام نقل روایتی درباره شعیب عقرقوفی که از دیدگاه کشی مضـمون ناصـحیحی دارد، یکی از راویان آن یعنی حسن بن علی بن ابی حمزه را «کذاب و غال » توصــیف نموده اســت ؛ (طوســی، ١٣٨٢، ش ٨٣١) که البته غیر از کشــی هیچ یک از رجال شــناســان وی را غالی ندانســته اند، بلکه وی(طوســی، ١٣٨٢، ش ١٠٤٢؛ ابن غضــائری، ١٤٢٢ق ، ص ٥١؛ نجاشــی، ١٣٦٥ش ، ص ٣٦) و پدرش (طوســی، ١٣٨٢، ش ٨٣٣ و ٨٣٤) در منابع رجالی به عنوان واقفی شناسانده شده اند و این احتمال وجود دارد که در غالی خواندن وی اشتباهی از سوی کشی رخ داده باشد.
(از میان این راویان ، گرچه ضـعف یزید الصـائغ مورد اجماع رجال شـناسـان اسـت ، اما خلاف سایر راویان که به غلو متهم شده اند، دلیلی بر غـالی بودن وی یـافت نشـــد بلکه باتوجه به دیدگاه ابن داود(ابن داود، ١٣٤٢، ص ٥٢٦ و٥٢٧) و نیز روایتی که از او در الغیبه (طوسـی، ١٤١١، ص ٤٤) نقل گردیده ، به احتمال زیاد وی واقفی بوده اسـت و از این رو است که فضل نام وی را در زمره کذابین ذکر نموده است ) فصلنامه علمی ـ پژوهشی «تحقیقات علوم قرآن و حدیث » دانشگاه الزهرا(س )، سال ١٣، پیاپی٣١ ٧٠ آثاری که نجاشی(نجاشی، ١٣٦٥، ص ٣٠٧) و شیخ طوسی(طوسی، بیتا، ص ٣٦١) برای وی برمیشمرند، بعید نیست این اثر کتاب الرد علی الغالیه (الغالیه المحمدیه ) باشد.