Abstract:
در پرده سخن گفتن، از ویژگی های بارز فن سخنوری در هر زبانی است. این لفافه گوئی، می تواند در قالب صنعتهای مختلف علم بیان، توسط متکلّم صورت بگیرد. مجاز مرکب، از جمله این نمونه هاست که گوینده، سخن خویش را با آوردن مثلهای رائج در محاورات، به نحوی از انحاء آذین می بندد.. زبان فارسی از دیر زمان، با گسترش اسلام به ایران، بواسطه ی تلفیق با زبان عربی، دارای اشتراکات زبانی بسیاری، از جمله این گونه فنون است. به گونه ای که فرد با استفاده از یک مثل مرسوم در میان سخنی کوتاه، کنه معنا را در ذهن مخاطب به اعجاب متبلور می سازد؛ از درازگویی و اتلاف وقت، صرفه جوئی می کند؛ زیبائی و طراوت خاصی به محاوره می بخشد؛ و بیانگر تسلّط متکلّم، بر فنون بیان و سخنوری است. در زبان فارسی،که از زبانهای زنده ی دنیا است، ضرب المثلهای رایجی وجود دارد که با نفوذ اسلام به ایران دایره ی این گونه از صنعتها که در شعر و نثر نمود بسیاری یافته اند، توسعه یافته است.هرچه تسلّط متکلّم بر این دو زبان بیشتر باشد، به سهولت می تواند مطلوب خویش را به مستمع القاء کند. در این پژوهش، به برخی از این مجازهای مرکب، که در هر دو زبان استفاده می شود، اشاره خواهد شد. و در پایان به اهمیّت جایگاه این صنعت در فن سخنوری ختم می شود.
Machine summary:
"این استفاده ی محاوره ای از کلام، تا جائی پیش می رود که بعد از مدت کوتاهی، بواسطه ی علوم پیشرفته ی ارتباطی در دنیای کنونی، میان همه ی اقشار جامعه نفوذ یافته، و در برخی اوقات دیده می شود که در نوشتارهای رسمی یک زبان، جایگاهی برای خویش باز کرده و در قاموس ها و فرهنگ های لغت آن دیار، معادل سازی و یا با همان واژگان زبان مهمان، قالب کاربردی به خود می گیرند.
در این میان، بعد از نفوذ اسلام به ایران، زبان فارسی که رابطه ی تنگاتنگی با زبان عربی پیدا کرده است، از قرنهای اولیه ی این بازخورد، برخی آیات قرآن، أحادیث نبوی و سخنان گهربار أئمه معصومین از جمله امام علی(علیهم السلام و التحیات التامة)، مورد توجه خاص ایرانیان پارسی گوی قرار گرفته است، که نشان از نزدیکی روابط دینی این دو زبان دارد.
لازم به ذکر است که این تلفیق واژگانی، ارتباطی با زبان عربی قبل از اسلام ندارد و تنها نقطه ی عطف میان این دو زبان، نزدیکی فرهنگی و عقیدتی موجود میان ایرانیان قبل از نفوذ اسلام، با آیین پاک اسلامی است؛ چراکه، اسلام قبل از فتح مرزهای ایران، فتح باب دیگری انجام داده بود و آن گشودن دلهای مردمان این سرزمین با آیین انسان مدار اسلامی بود که ریشه در پایبندی به ارزشهای والای انسانی بود و بدین سبب ایرانیان، خواهان چنین رسوم انسان دوستانه و اصیلی بودند.
در کلام وحی و سخنان امام علی(علیه السلام) در کتاب نهج البلاغه، عبارات وزین بسیاری استفاده شده است که اغلب آنها به عنوان نوشته، شعار و ضرب المثل در میان مردم، حتی در بین دشمنان مکتب اسلام نیز کاربرد دارد."