Abstract:
نوشتار حاضر، به بررسی یک نمونه از رقابت و کشمکش گروه ها و شخصیت های سلسـلة تیموریـان هنـد بر سر سمت «وزارت دیوان اعلی » می پردازد که از پست های مهم حکومت مرکزی تیموریان هند به شمار می رفت . این مقاله ، با اتکاء به اطلاعات موجود در منابع تاریخی و با رویکردی توصـیفی ـ تشـریحی ، بـه تبیین رقابت و منازعه ای می پردازد که در ایام وزارت «شاه منصور شیرازی » ظهور و بروز یافـت . در ایـن نوشتار، نشان داده شده که اکبرشاه تیموری در برگزیدن وزیر دیوان اعلی و واکنش نسـبت بـه اقـدامات وی ، تحت تاثیر اندیشة خود، اوضاع سیاسی روزگار و نیز سخنان شخصیت های مهم درباری و حکـومتی قرار می گرفت . افزون بر این ، مقاله به بازنمایی رابطه میان منافع شخصیت ها و گروه ها و عکس العمل آنها نسبت به اقدامات وزیر دیوان اعلی پرداخته است .
Machine summary:
"در عین حال هم ابوالفضل علامی و هم مؤلف طبقات اکبری، اظهار می دارند که اصـرار و سـخت گیـری بـیش از حـد صوبه دار بنگاله (مظفرخان تربتی ) در اجرای دقیق و سخت گیرانة مفاد دسـتورالعمل جدیـد و نیز رفتارهای تند و تیز مظفرخـان بـا برخـی از امـرا و اقطـاع داران ، موجـب افـزون شـدن نارضایتی امرا و اقطاع داران شد (همان ، ج٣، ص٢٩٣؛ نظام الدین احمد هروی ، ج ٢، ص٣٤٨-٣٥٠).
راجه تودرمـل ، بـه شـاه وانمود ساخت که بر اثر رویة سخت گیرانه و بی موقع شاه منصور، بسیاری از امراء انگیـزة خود برای جنگ را از دست داده اند و با بروز خطر تفرقة لشکر و بی انگیـزه شـدن امـراء، امیدی به پیروزی سریع بر شورشیان نمـی رود (ابوالفضـل علامـی ١، ج٣، ص٣١٦؛ نظـام الـدین احمد هروی ، ج ٢، ص٣٥٤-٣٥٥؛ بداؤنی ، ج٢، ص٢٨٧-٢٨٨).
مطابق ادعای کنور مانسنگه و مندرجات نامه های مذکور، بین شاهزاده محمد حکیم و این سه ایرانی مکاتبات محرمانه وجود داشته و این سه منصبدار ایرانـی در پـی فرصت مناسب برای پیوستن به میرزا حکیم و پیشبرد ادعای سلطنت او بودند (نظام الدین احمد هروی ، ج ٢، ص٣٥٨؛ ابوالفضل علامی ١، ج٣، ص٣٤٢؛ بداؤنی ، ج٢، ص٢٩٢).
آنچه این سوءظن را تشدید می کرد، همزمانی شورش میرزا حکیم با تداوم شورش های تعدادی از امرای غیرایرانی و ایرانی صوبه های بنگالـه و بهار (به ویژه معصوم خان فرنخـودی هـروی ، نیابـت خـان نیشـابوری ، معصـوم خـان تربتـی کـابلی ) و زمزمه های پراکنده برخی از این امراء شورشی برای به سلطنت رساندن میرزا حکیم بـود (نظام الدین احمد هروی ، ج ٢، ص٣٥٧؛ بداؤنی ، ج٢، ص٢٩١؛ ابوالفضل علامی ١، ج٣، ص٣٣٥)."