Abstract:
هدف از این مقاله، تحلیل عوامل موثر بر انتشار ترکیبات کربن (دی اکسیدکربن و منوکسید کربن)، حاصل از مصرف انرژی در بخش حمل و نقل و زیربخش های آن (جاده ای، ریلی و هوایی) است. برای بررسی این امر، عوامل تاثیرگذار بر شاخص انتشار ترکیبات کربن، شامل رشد اقتصادی، رشد جمعیت، تغییرات ساختاری، ضریب انتشار، شدت انرژی، ترکیب سوختی، شیوه حمل و نقل و قیمت،از طریق روش تحلیل تجزیه ای شاخص (IDA) برای سال های ۹۰-۱۳۷۸ش،در نظر گرفته شده است. نتایج این مطالعه نشان می-دهد که در کل بخش حمل و نقل مقیاس و رشد اقتصادی بیشترین تاثیر را بر افزایش انتشار ترکیبات کربن داشته است. اثر شدت انتشار و ترکیب سوختیدر طی این سال ها متفاوت بوده و تغییرات شیوه حمل و نقل تاثیر چندانی نداشته است. بررسی اثرات قیمتی نشان می دهد که ارزان بودن سوخت باعث افزایش انتشار ترکیبات کربن شده است. در مقابل،شدت انرژی و تا حدی تغییر ساختار در بخش حمل و نقل تا حدی اثر کاهنده ای بر میزان انتشار داشته است. در بخش حمل و نقل جاده ای نیز وضعیت به همین منوال بوده است، در این بخش ترکیبات سوختی و شدت انتشار بیشترین اثر بر کاهش انتشار منوکسید کربن داشته است. در بخش حمل و نقل ریلی و هواییمقیاس مهم ترین اثر را درافزایش انتشار ترکیبات کربن دارد. این موارد نشان می دهد استفاده از ترکیب سوخت های پاک، توسعه ناوگان حمل و نقل عمومی و ریلی، توسعه زیربنایی در تمامی بخش های حمل و نقل می تواند در کاهش انتشار ترکیبات کربن نقش داشته باشد.
The purpose of this paper is to analyze the factors affecting the emission of carbon compounds (carbon dioxide and carbon monoxide)، resulting from energy consumption in the transport sector according to the subdivision (road، rail and air) for the period 1999-2011. For this purpose، index decomposition analysis (IDA) has been used. Factors influencing on carbon compounds emissions are coefficient of emission، energy intensity، changes in fuel mix، mode of transportation، structural changes، economic growth، population growth، and price. Results show that economic activity and population growth have respectively the greatest impacts on the on CO2 and CO emission in Iranian transport sector. The effect of coefficient of emission and changes in fuel mix varies during the years. The modes of transportation have little effect. Studying on price effects shows that low fuel price cause increase in carbon compounds emissions. The energy intensity and structural changes in the transport sector has been somewhat decreasing effect on emissions. In the road transport sector the situation is similar. In this section، the greatest impact coefficients of emission and changes in fuel mix have been on reducing emissions of carbon monoxide. In the rail and air sector as subsector transportation، scale of economic activity have greatest impact on CO2 and CO emission growth. The results show that the combined use of clean fuels، development of public transport and rail and infrastructure development in all sectors of transport can reduce emissions of carbon compounds.
Machine summary:
براي بررسي اين امر، عوامل تأثيرگذار بر شاخص انتشار ترکيبات کربن ، شامل رشد اقتصادي، رشد جمعيت ، تغييرات ساختاري، ضريب انتشار، شدت انرژي ، ترکيب سوختي، شيوه حمل و نقل و قيمت ، از طريق روش تحليل تجزيه اي شاخص (IDA) براي سال هاي ٩٠- ١٣٧٨ش ، در نظر گرفته شده است .
٣. پيشينه تحقيق با توجه به مطالب بيان شده و سابقه ادبيات موجود در حوزه روش تحليل تجزيه اي در انرژي و محيط زيست ، ابتدا برخي از مطالعات انجام شده در حوزه تحليل تجزيه اي انتشار کربن در کشورهاي مختلف و پس از آن برخي مطالعات انجام شده در حوزه حمل و نقل آورده شده و سپس مطالعات انجام شده در ايران بيان گرديده است : روباينا آلوس و موتينهو (٢٠١٣)، در مقاله خود با عنوان "تجزيه و تحليل شدت انتشار دياکسيدکربن ناشي از مصرف انرژي در بخش هاي صنعتي پرتغال در دوره زماني ٢٠٠٩-١٩٩٦"، با استفاده از روش تجزيه و تحليل کامل ، شدت انتشار گاز دياکسيدکربن را در ١٦ بخش صنعتي مورد بررسي قرار داده و علاوه بر آن خطاي تجزيه واريانس و عوامل مؤثري را نيز پيش بيني کرده اند.
در بخش حمل و نقل هوايي اثر شدت انتشار مثبت ، در سال هاي ١٣٨٥-١٣٧٨ نشان ميدهد که با وجود کاهش مصرف انرژي به سبب عدم استفاده از سيستم هاي بهبود کيفيت سوخت و تکنولوژيهاي کاهش آلايندگي، ميزان انتشار اين بخش افزايش داشته است .