Abstract:
موافقتنامه¬های منطقه¬ای از طریق تسهیل یکپارچگی اقتصادهای جهان، با گشودن مرزها، منجر به توسعه تجارت، سرعت بخشیدن به تحولات تکنولوژیکی و تداوم رشد اقتصادی میشوند، که در این راه وجود پتانسیلهای تجاری بین کشورهای منطقه، نقش اساسی در دستیابی به اهداف از پیش تعیین شده توافقات چندجانبه دارد. براین اساس، هدف از مطالعه حاضر بررسی پتانسیل تجاری در میان ۱۰ کشور عضو سازمان همکاری اقتصادی (اکو) در دوره زمانی ۲۰۰۵ تا ۲۰۱۴ با استفاده از مدل رگرسیون فضایی پویا میباشد. با درنظرگرفتن ویژگیهای فرهنگی، اقتصادی، جغرافیایی و جمعیتی کشورهای مورد مطالعه، نتایج حاصل از مدل دوربین فضایی (SDM) مؤید فرضیه موثربودن اثرات فضایی در مدل است. به عبارتی ارتباط فضایی مثبتی بین مشاهدات مربوط به پتانسیل تجاری کشورهای عضو اکو وجود دارد، که عدم لحاظ کردن آن در مدل، نتایج تورشداری به همراه خواهد داشت. نتایج تحقیق حاضر نشان دهنده اهمیت متغیرهای زبان مشترک، تولید ناخالص داخلی کشورهای مبدأ و مقصد، فاصله بین دو کشور و مجاورت بر جریان تجارت بین کشورهای عضو اکو است. همچنین در این مطالعه اثرات سرریز از طریق خودهمبستگی فضایی و اثرات غیرمستقیم متغیرهای توضیحی برآورد شده است، که نتایج تنها بیانگر معنادار بودن اثرات سرریز تجاری از طریق خودهمبستگی فضایی و معنادار نبودن اثرات سرریز بر اساس اثرات غیرمستقیم میباشد. براین اساس توجه به بُعد مسافت در انتخاب شرکای تجاری و عضویت کشورهای صنعتی و با تولید ناخالص داخلی بالاتر از میانگین از مهم¬ترین پیشنهادهای کاربردی مطالعه حاضر است.
Machine summary:
"در ایـن تحقیـق بـا اسـتفاده از روش رگرسـیون فضایی به بررسی پتانسیل تجاری در میان کشورهای عضـو اکـو طـی ده سـال (دوره زمـانی ٢٠١٤- ٢٠٠٥) پرداخته شده است و همچنین در این مطالعه به منظور در نظـر گـرفتن اثـرات کشـور سـوم 1 (اثرات سرریز فضایی) از مدل دوربین فضایی (SDM) اسـتفاده شـده اسـت ؛ بنـابراین آثـار سـرریز فضایی نه تنها با استفاده از ماتریس تجارت دوجانبه ، بلکه از طریق ویژگیهای فرهنگی، اقتصـادی، جغرافیایی و جمعیتی سایر کشورها که از طریق مـاتریس فاصـلۀ جغرافیـایی وزن داده شـده اسـت ، ارزیابی می شود.
بر اساس نتایج ، اثرات سرریز تجاری از طریق مجاورت مثبـت و معنـی دار بـرآورد شده و کشش سرریز تجـاری برابـر بـا ٠/٣١ بـرآورد شـده و نشـان مـی دهـد ده درصـد افـزایش در تجارت دوجانبه کشورهای عضو اکو در صورت همسایگی با یک کشور، منجر به تقویت پتانسـیل تجاری این کشور به میزان ٣١ درصد می شود؛ بنابراین پیشنهاد مـی شـود اعضـای اصـلی اکـو بـرای ایجاد منطقه آزاد تجاری و اتحادیـه گمرکـی طـی دوره زمـانی منطقـی تـلاش کننـد و تـدابیری را جهت حذف تدریجی موانع و توسعه درون منطقه ای اتخاذ نمایند تا از این طریق امکان بهرهگیـری بیشتر از اثرات سرریز تجاری فراهم شود.
با توجه به یافته های پژوهش به ازای یک درصـد افـزایش در تولیـد ناخـالص داخلـی کشـور مبدأ در تجارت دوجانبه میان کشورهای عضو اکو، جریان تجـارت در ایـن منطقـه بـه میـزان ٣/٨١ درصد و به ازای یک درصد کاهش در تولید ناخالص داخلی کشور مقصد، جریـان تجـارت ٢/٢٨ درصد افزایش می یابد؛ بنابراین حضور کشورهایی با شـرایط اقتصـادی مشـابه نمـی توانـد منجـر بـه تقویت پتانسیل تجاری اعضای اکو شود، بلکه شکاف تولید و شکاف در متغیرهای کلان اقتصادی مـی توانـد منجـر بـه رشـد پتانسـیل تجـاری در کشـورهای مـورد بررسـی شـود."