Abstract:
فرسایش آبراهه ای درحوضه های کوهستانی ،ازمهمترین عامل افزایش رسوب محسوب می شود.عوامل بی شماری به تنهائی ویادرقالب یک مجموع ،در تحریک بسترجریان رودخانه ها ویا شیب های مشرف به دره ها،نقش ایفا می کنند.نحوه عملکردفرآیندهای مختلف رودخانه ای ودامنه ای ،با شاخصه هایی همراه هستند که مهمترین آنها،حضوراشکال کاوشی ویا نهشته ای درطول دره هاوتغییرنیمرخ طولی آنها درطی زمان می باشد.استنادبه نحوه آرایش نیمرخ طولی دره ها در بررسی نحوه عملکرد فرآیندها،می توانند اطلاعات با ارزشی ارائه دهد.مهمتر اینکه ، می توان نیمرخ طولی دره ها رابا استفاده ازتحلیل های رگرسیونی (باانواع توابع ریاضی )تفسیروتغییرات آن رادرطی زمان بررسی نمود ودره ها را با تکیه به ضرایب حاصل ازتحلیل های رگرسیونی مقایسه نمود.با این توجیه که ،تحول دره ها مشخص کننده میزان سایش درطول دره ها ویادرکل حوضه یک آبریزویژه است ،دراین مقاله سعی شده است نحوه فرسایش درطول آبراهه ها درارتباط با تحول دره ها وکل حوضه ،با استفاده از تحلیل های رگرسیونی مورد بررسی قرارگیرد وبا استناد به نتایج حاصل ،محدوده های تحت انواع فرسایش ،پهنه بندی شود.نتایج این بررسی ها نشان می دهد که بطورکلی حوضه قرنقو ،دره اصلی و بعضی ازدره های فرعی آن درمرحله بلوغ (برازش با تابع توانی ) واقع شده اندوبیشترین مساحت حوضه نیزتحت فرسایش آبراهه ای متوسط قراردارد .
Machine summary:
امامی توان گفت که درمیان ایـن محققـان ،اهمـوری اولـین محققـی است که بررسی تحول دره هاوفرسایش آبراهه هارابااستفاده ازروش هـای کمـی ،ازقالـب توصـیف خـارج وبه حیطه تحلیل واردنمودوبابکارگیری توابع ریاضـی ،امکـان مقایـسه آبراهـه هـا رابـا اسـتنادبه ضـرایب حاصل ازتحلیل های کمی ،فراهم ساخت .
1 -Gilbert(1817) 2-Schumm 3 -Selby(1985) 4 -Standford(1993) 5 -Nash(1994) 6 -Ohmori(1999) 54 باتوجه به غنای منابع خارجی درزمینه تحلیل سیستمی تغییرات اشکال ژئومورفولوژیکی ،بـویژه تحلیـل عملکردفرآیندهای کاوشی ویا انباشتی درطول دره هاوآبراهه ها، متاسفانه درایران مطالعه روند تحول ایـن اشکال ونحوه سایشی آنهاازدیدگاه سیستمی ،بسیاراندک بوده که دراین مورد،کوهستان سهند ،بخـصوص دامنه های شرقی آن ،به دلایل مختلف ،اصـولا فاقـدچنین مطالعـاتی بـوده اسـت .
باتوجـه بـه شـدت فرسـایش آبراهـه ای وافـزایش مـواد رسـوبی درطـول دره هــای حوضـه قرنقـو،دراین مقالـه سـعی شــده اسـت کـه نحـوه ومیـزان فرسـایش آبراهه هادرحوضه مذکور،مطالعه وعملکرد سیستمی فرآیندهای سایشی درطـول آبراهـه هـا درارتبـاط بـا تحول کلی حوضه ،با استفاده ازروش های کلاسیک وکمی ،مورد بررسی قرارگیرد.
با توجـه بـه مواردمـذکور،دراین تحلیـل ،ابتدامرحلـه تحول دره هابااستفاده ازتحلیل های کمی ومرحلـه تحـول حوضـه ،بابکارگیری روش هـای کلاسـیک تعیـین ،سپس میزان ومحدوده فرسایش آبراهه ای ،طبقه بندی وپهنه بندی شده است .
۱-۴-تعیین مراحل تحول دره اصلی ودره های فرعی قرنقوچای مهمترین شاخصه ای که ژئومورفولوژیست ها درتحلیل سایش آبراهه ها به آن اسـتنادمی کنند،توجـه بـه آرایش نیمرخ طـولی دره هـا درارتفاعـات وبخـش هـای نسبتاپـست ترمنـاطق کوهـستانی اسـت ،امـادراین بررسی ها،توجه به شاخصه ای دیگرژئومورفولوژیکی ، مانند مخروط افکنه ها،تراس ها وضخامت وگستره آبرفت های انباشته شده و....