Abstract:
اکثریت آثار موجود در زمینه فناوری اطلاعات و ارتباطات پیشرفته و تحول مفهوم حاکمیت بیشتر به چالشهای پیشروی حاکمیت نظر داشتهاند. اما تحقیق حاضر به دنبال چگونگی تأثیر این فناوریها بر تحول مفهومی حاکمیت است. این مفهوم ضمن داشتن تعاریف گوناگون، در برههای از زمان بسط یافته و هر موضوعی را در صلاحیت خود دانسته و در برههای دیگر تحت تأثیر پدیده یا عاملی خاص قبض یافته است. بررسی یاد شده، ضمن تبیین و توضیح مفهومی حاکمیت، به عصر اطلاعات میرسد و فرضیه خود را اینگونه مطرح میسازد که فناوری اطلاعات و ارتباطات پیشرفته با دسترسی آزاد و گسترده افراد به اطلاعات و افزایش آگاهی آنها، و با کاهش چشمگیر هزینهی پردازش و انتقال اطلاعات، زمینه بروز کنشگران جدید را فراهم ساخته و با توانا ساختن این کنشگران (الگوهای جدید اقتدار)، باعث میگردد حاکمیت، آن مفهوم سنتی خود (مطلق، تقسیمناپذیر و دایمی بودن) را از دست دهد و بیشتر معنای مسئولیت به خود بگیرد. در مورد تاثیرگذاری فناوریها بر مفهوم تحولی حاکمیت میتوان قائل به تمییز بین دو نوع حاکمیت قانونی و عملیاتی گردید؛ اولی به وسیله انقلاب اطلاعاتی کمتر به چالش کشیده شده، اما دومی از لحاظ تکنیکی و هم از لحاظ هزینه با چالش اساسی مواجه شده است.
Machine summary:
همچنین فناوری اطلاعات بـا وحـدت مکانی که ایجاد نموده ، با مفهوم حاکمیت در ستیز است و انگاره فضای مجازی بـا تقسیمات کنونی سرزمین های جهان به دولت های گوناگون انطبـاق نـدارد؛ چراکـه جایی که به فناوری اطلاعات مربوط می شود مرزها وجود نـدارد و در توضـیحات خود برای بررسی تاثیر این فناوری بر حاکمیت از قالبی به نام جهانی سـازی بهـره می گیرد (مستقیمی ، ١٣٨٥: ٢٣٥-٢٤٠).
همچنین پدیدآورندگان مقاله ی «تأثیر تکنولـوژی هـای اطلاعـاتی و ارتباطـاتی بـر مولفه های سیاسی حاکمیت ملی با بررسی موقعیت ایران » از مباحـث جهـانی شـدن شروع می کنند و با تأکید بر حوزه های فنی و تکنولوژی جهانی شدن به تـأثیر ایـن تکنولوژی ها بر مؤلفه های سیاسی حاکمیت می پردازنـد و در نهایـت معتقدنـد کـه تکنولوژی باعث افزایش قدرت شهروندان می شود و این موضوع حاکمیت دولت - ملت را با چالش مواجه می سازد (غفاری و لعل علیزاده ، ١٣٩٠: ١٩٦-١٩٨).
ظهور و شدت گیری تهدیدهای مجازی به وضعیتی شکل داده اسـت کـه کنشگران موجود نمی توانند به طور کامل با آنها مقابله کنند و در نتیجـه کنشـگران غیر دولتی همچون گروه های تروریستی از این قابلیت و توانمندی برخوردار شده اند که ثبات و نظم بین المللی و امنیت ملـی دولـت هـا را مـورد تهدیـد قـرار دهنـد (نورمحمدی ، ١٣٩١: ١٧٣).
بـه قـولی حاکمیت ، چه از نظر ابعاد رسمی - حقوقی یا سیاسی و چـه در ابعـاد داخلـی یـا خارجی ، تحت تأثیر توسعه و عملکرد فناوری های اطلاعات و ارتباطات قرار گرفته است و این اثر برای دولت ها در همه سطوح سلسله مراتب قدرت جهـانی وجـود دارد.