Abstract:
ایران بهدلیل ویژگیهای طبیعی و مورفولوژی خود در معرض بسیاری از مخاطرات طبیعی قرار گرفته است. حرکات تودهای و ناپایداری دامنهای، مخاطرات مهمی برای فعالیتهای انسانیاند که اغلب سبب از دست رفتن منابع اقتصادی و خسارت دیدن اموال و تأسیسات میشوند. این مسائل لزوم پهنهبندی خطر حرکات تودهای را بهعنوان اولین مرحلة مدیریت صحیح محیطی این پدیده روشن میکند. هدف این پژوهش، پهنهبندی خطر وقوع حرکات تودهای در حوضة آبخیز زهره در استان فارس است. به این منظور ابتدا لایههای اطلاعاتی 10 عامل مهم تأثیرگذار در وقوع حرکات تودهای از قبیل سنگشناسی، شیب، ارتفاع، نوع استفادة فعلی از زمین، بارش، درجۀ حرارت، جهت شیب، فاصله از راههای ارتباطی، فاصله از گسل و فاصله از آبراهه تهیه و رقومی شدند. سپس با استفاده از تفسیر عکسهای هوایی و عملیات میدانی، کلیة لغزشهای موجود در حوضه، شناسایی و بهصورت نقشه ارائه شدند. از تلفیق متغیرهای مستقل و وابسته، مقدار حرکات تودهای در هر کلاس عامل محاسبه شد و وزندهی طبقات براساس روابط موجود در مدلهای ارزش اطلاعاتی، تراکم سطح و LNRF صورت گرفت. در نهایت نقشۀ پهنهبندی خطر حرکات تودهای با ادغام لایههای مختلف وزنی در مدلهای مختلف حاصل شد. شاخص حرکات تودهای در روش ارزش اطلاعاتی در ردۀ خیلی خطرناک و خطرناک بهترتیب 0/97 و 6/1، در روش LNRF (روش گوپتا و جوشی) بهترتیب 4/33 و 4/27، و در روش تراکم سطح 6/77 و 7/9بهدست آمد که بیانگر کارایی مطلوب روش ارزش اطلاعاتی نسبت به روشهای LNRF و تراکم سطح در پهنهبندی خطر وقوع حرکات تودهای در منطقۀ تحقیق است.
Machine summary:
پهنه بندی خطر وقوع حرکات توده ای با استفاده از مدل های ارزش اطلاعاتی، تراکم سطح و LNRF در حوضۀ آبخیز زهره / * مریم ایلانلو ١ استادیار گروه جغرافیا، دانشگاه آزاد اسلامی، ماهشهر، ایران لیلا ابراهیمی (Leilaebrahimi@gmail.
نتـایج مربوط به نرخ طبقه های عوامل مختلف در جدول ٣ بیان شده است پهنه بندی حرکات توده ای حوضه به روش تراکم سطح این مدل توسط فـان وسـتن در سـال ١٩٩٣ ارائـه شـد [١٠].
[5] همان طـور کـه در جـدول ٥ مشـاهده مـیشـود شـاخص حرکـات تـوده ای در روش ارزش اطلاعاتی در ردة خیلـی خطرنـاک و خطرنـاک بـه ترتیـب ٩٧/٠ و ١/٦، در روش LNRF (روش گوپتا و جوشی) به ترتیب ٣٣/٤ و ٢٧/٤، و در روش تراکم سـطح ٧٧/٦ و ٩/٧ اسـت کـه بیـانگر کارایی زیاد روش ارزش اطلاعاتی نسبت به روش های LNRF و تراکم سطح در پهنه بندی خطـر وقوع حرکات توده ای در منطقۀ تحقیق است .
مقایسۀ اطلاعات حاصل از تقاطع هریک از نقشه های روش های پهنه بندی با نقشۀ پراکنش (رجوع شود به تصویر صفحه) بحث و نتیجه گیری در منطقۀ تحقیق احتمال وقوع حرکات توده ای بسیار زیاد است ؛ ازاین رو پهنه بندی حرکـات تـوده ای اولین گام در مدیریت و کاهش خسـارات ایـن پدیـده اسـت .
پراثرترین و کم اثرترین کلاس های هر کدام از عوامل در سه مدل LNRF، ارزش اطلاعاتی ، تراکم سطح LNRF(رجوع شود به تصویر صفحه) دما ١٢-٦ ٦-٠ ١٢-٦ ٢٤-١٨ ١٢-٦ ٢٤-١٨ مطالعات مختلف در سطح حوضه نشان داده است که در شیب هـای طبیعـی افـزایش ناپایـداری به شکل لغزش تا درجۀ شیب معینی به وقـوع مـیپیونـدد و بعـد از آن درصـد ناپایـداری هـا کـاهش مییابد.