Abstract:
مقوله قصاص نفس و نقد و بررسي مولفه هاي آن، موضوعي بحث برانگيز در محافل داخلي و خارجي است. تكثر ديدگاه ها و تعدد رويكردها نسبت به اين موضوع موجب بازتاب ها و نظرات متفاوتي گرديده است.اين مقاله با روش توصيفي ـ تحليلي در پي آن است تا با استناد به قرآن و منابع ديني، اهميت، جايگاه و ضرورت قصاص نفس را در اسلام بيان نمايد. حاصل تحقيق بيانگر اين است كه قصاص نفس در اسلام عملي عقلاني، اخلاقي و اجتماعي است و شالوده و فلسفه آن برپايي قسط و عدالت فردي و اجتماعي است.اين تحقيق با ارائه برخي از اصول (عدالت، عزت مداري و...) و روش هاي تربيتي (تناسب جرم و مجازات، اخفاي عيوب و...)، به ضرورت قصاص نفس در اسلام پرداخته است.
Machine summary:
"بر اساس مطالب مذکور و قابل ذکر از آیات قرآن در مورد قصاصنفسدراسلاموهمچنین تعاریف تربیتی فوق، اصول و روشهایمنتجشدهذیلقابلبررسیوتوجهمیباشد: اصل اول: عدالتورزی «عدالت، به عنوان یکی از محبوبترین و پذیرفتهشدهترین اصول اخلاقی و انسانی در جوامع بشری، اقتضا دارد کسی که عالما و عامدا و با سوءنیت حقوق افراد دیگر و یا کلیت جامعه را زیر پا نهاده، از طرف جامعه مجازات شود و به عبارت دیگر، به او بیمهری بشود و اقدامات سخت و رنجآوری نسبت به وی اجرا گردد، تا بزهکار به سزای عادلانه عمل خود برسد و بزهدیده نیز به اجرای عدالت در جامعه دلخوش شود و تا حدودی تشفیخاطر پیدا کند و چنان نباشد که در نتیجه یأس از اجرای عدالت، بزهدیده خود به سوی انتقام خصوصی از بزهکار رفته، شاهد جنگ و درگیری و هرج و مرج، که از خصایص پدیده انتقام خصوصی است باشیم» (احمدی ابهری، 1377، ص 86).
برایناساس، خلقت تمامی مخلوقات، بالاخص احسنالخالقین نیز بر مبنای حفظ کرامت و شأن آدمی است و هرگونه عملی که موجب از بین رفتن عزت و کرامت آدمی از سوی خود یا بندگان دیگر گردد، مستوجب عذاب دنیوی و یا اخروی خواهد بود؛ ازاینرو، تمامی تعالیم و دستورات اسلام، از جمله تعالیم مربوط به دستگاه کیفری و جزایی، در راستای تکریم و حفظ شأن و منزلت آدمی است و بسط و میزان اهمیت به این مطلب را میتوان با توجه به آیه 32 سوره «مائده» تبیین کرد: «من أجل ذلک کتبنا علی بنیإسرائیل أنه من قتل نفسا بغیر نفس أو فساد فی الأرض فکأنما قتل الناس جمیعا ومن أحیاها فکأنما أحیا الناس جمیعا»؛ بدینسبب، بر بنیاسرائیل حکم نمودیم که هر کس نفسی را بدون حق و یا بیآنکه فساد و فتنهای در زمین کرده، بکشد، مثل آن باشد که همه مردم را کشته، و هر کس نفسی را حیات بخشد (از مرگ نجات دهد) مثل آن است که همه مردم را حیات بخشیده و هر آینه رسولان ما به سوی آنان با معجزات روشن آمدند."