Abstract:
تحلیل صدوری و متنی روایات تفسیری پیامبر اکرم، موضوعی پویا و از جهت ضرورت، از مورد نیازترین مباحث در بین مسائل علوم قرآنی و حدیث و نیز تفسیر قرآن به شمار میرود. در این تحقیق سعی شده اولاً روایات تفسیری پیامبر در یک روش تطبیقی و از طرفی، از بین منابع تفسیری فریقین، اهمّ منابع تفسیری شیعی و اهل سنت مورد بررسی قرار بگیرد؛ ثانیاً در بحث نحوۀ برخورد مفسران با این روایات تفسیری، مسائلی چون شناسایی روشهای تعامل آنها براساس معیارهای موجود، و نیز توجه به نقاط اشتراک و افتراق آنها، و از همه مهمتر تحلیل صدوری و متنی این روایات، مورد کاوش قرار گرفته است؛ ثالثاً توجه به اعتبار و جایگاه روایات تفسیری منقول از پیامبر از دیدگاه مفسران فریقین، مسئلۀ دیگری است که در این مقاله به آن اشاره شده است.
همچنین، در بررسی و تحلیل صدوری و متنی که از برخورد مفسران فریقین با این روایات تفسیری به عمل آمد، سه گروه، قابلملاحظهاند: گروهی که تنها به نقل روایات بسنده کرده و گروهی که افزون بر نقل، و ضمن آوردن روایات نبوی، این روایات را مورد تحلیل سندی و متنی قرار داده و با توجه به تسلط آنها در حوزۀ علمالحدیث و واقف بودن ایشان به علوم حدیثی ازجمله علم رجال، طرق روایتی مختلفی را برای روایات مذکور آورده و علاوه بر نقد و بررسی و در صورت ضعیف بودن روایتی، چه از جهت متنی و چه از جهت سندی، به دلایل ضعف آنها میپردازند. گروه سوم هم مفسرانی هستند که روایات تفسیری را به صورت تطبیقی با روایات اهل بیت، مورد مقایسه یا نقد قرار دادهاند.
Machine summary:
همچنین ، در بررسی و تحلیل صدوری و متنی که از برخورد مفسران فریقین با این روایـات تفسـیری به عمل آمد، سه گروه ، قابل ملاحظه اند: گروهی که تنها به نقل روایات بسنده کرده و گروهی که افزون بـر نقل ، و ضمن آوردن روایات نبوی، این روایات را مورد تحلیل سندی و متنی قرار داده و با توجه بـه تسـلط آن ها در حوزة علم الحدیث و واقف بودن ایشان به علوم حدیثی ازجمله علم رجال ، طرق روایتی مختلفی را برای روایات مذکور آورده و علاوه بر نقد و بررسی و در صورت ضعیف بودن روایتی، چه از جهـت متنـی و چه از جهت سندی، به دلایل ضعف آن ها میپردازند.
وی در برخورد با روایات تفسیری پیامبر، پـس از طـرح مباحث مهمی چون بحث لغت و قرائت و نیز پرداختن به مباحـث صـرفی و نحـوی کلمات و نیز مباحث بلاغی و ذکر نظریات مفسـرین مختلـف در تفسـیر الفـاظ ، بـه مبحث روایات تفسیری پرداخته و ضمن آوردن روایت نبوی، ایـن روایـت را مـورد تحلیل سندی و متنی قرار داده و با توجه به تسلط ایشان در حـوزة علـم الحـدیث و / واقف بودن ایشان به علوم حدیثی، ازجمله علم رجال ، طرق روایتی مختلفی را برای روایت مذکور میآورد و آن ها را مورد نقد و بررسی قرار داده و در صورت ضـعیف بودن روایتی، چه از جهت متنـی و چـه از جهـت سـندی، بـه دلایـل ضـعف آن هـا میپردازد؛ برای نمونه ، روایتی را ایشان از پیامبرص در تفسیر آیه «یا أیها الذین آمنـوا لا تتخذوا آباءکم و إخوانکم أولیاء إن استحبوا الکفـر علـی الإیمـان و مـن یتـولهم مـنکم فأولئــک هــم الظــالمون » (توبــه : ٢٣) مــیآورد بــا ایــن عبــارت : «و عــن النبــی صلی الله علیه وسلم : "لا یطعم أحدکم طعم الایمان حتی یحـب فـی الله و یـبغض فـی الله ".