Abstract:
عنوان منطقه الفراغ که از عناوین ابتکاری شهید سیدمحمدباقر صدر می باشد به جهت عنوان، نوظهور، اما به جهت اندیشه، ریشه در عهد حکومت پیامبر اکرم (ص) دارد. منطقه الفراغ، در لغت و آن چه که از کنار هم قرار گرفتن این دو کلمه دانسته می شود؛ یعنی منطقه خالی از حکم که در آن منطقه هیچ حکمی نباشد، اما پذیرش چنین چیزی خلاف روایات و بطلان آن از واضحات است و لذا می گوییم منطقه الفراغ به معنای منطقه خالی از حکم الزامی است که ولی امر می تواند در آن منطقه که دارای حکم غیرالزامی است با وجود شرایط، آن حکم غیرالزامی را تبدیل به حکمی الزامی نماید و این اندیشه، از آن جهت که برای ولی امر مسلمین و زعیم امت، حق قانون گذاری قائل است، ممکن است موجب بروز اشکالاتی شود که چگونه غیرخداوند می تواند قانون گذاری و تشریع نماید و حال آن که قانون گذاری از مختصات پروردگار است یا این که احکام اسلام جاودانه است، چگونه ولی امر می تواند آن را تبدیل به حکم دیگری نماید که در این نوشتار به پنج اشکال اساسی و پاسخ به آن اشکالات پرداخته شده و نظریه را از این اشکالات، مبرا نموده است.
Machine summary:
"با توجه به این تقسیم ، آیات و روایاتی که مارااز تغییر و تبدیل احکام شرعی باز می دارد، ناظر به احکام قسم اول است ؛ یعنی احکامی که برای موضوعات شان به نحو مطلق و بی قید و شرط و در همه حالات ثابت هستندو عروض عنوان جدید نتوانـد در تغییر آنها دخلی داشته باشدکه نظریة منطقة الفراغ ، هم در تنـافی وتضـاد بـا ایـن آیات و روایات نیست و هم در احکام ثابت و مطلق و احکام الزامی ورودی نـدارد و به فقیه ، اجازه تشریع و قانون گذاری نمی دهد؛ زیرا این احکام دلیل شـان بـه گونـه ای است که از پذیرش هر گونه تغییر و حکمی امتناع دارد و اگرولی امر با حکمـش یـا شخص با نذر یا عهد یا قسمش بخواهد حکم را تغییر دهد، در تنافی و در تعارض با آن احکام قرار می گیرد که آیات و روایاتی که به صورت مفصل بیان شد، ما را از این تغییر و تبدیل احکام بر حذر می داشت ، متوجه تغییردهنده می شود، بلکه منطقة الفـراغ بـرای ولـی امـر در احکـام قسـم دوم اسـت ؛ یعنـی در صـورتی کـه احکـامی بـرای موضوعاتی با نظر به ذات موضوع و با قطع نظر از عروض هر عنوان عارضی بار شده باشد و با عروض عنوانی جدید در تقارن و تنافی نباشد، این جاست که ولـی امـر در صورتی که شرایط زمانی و مکانی و مصالح ایجاد کند، می توانـد آن حکـم را مطـابق شرایط ، تغییر دهد."