Abstract:
اعتقاد به آموزه «بداء» از مشخصات شیعه دوازده امامی است و سایر فرقه های شیعی و اسلامی یا منکر آن هستند یا در مصادیق بداء با شیعه دوازده امامی متفاوتند؛ در نتیجه هنگام مواجهه با این آموزه، شبهات بسیاری را مطرح کرده اند. این مقاله به نقد و بررسی شبهات ناصر القفاری، مولف کتاب اصول مذهب الشیعه الامامیه الاثنی عشریه می پردازد و با توجه به معنای اصطلاحی «بداء» و اعتقاد مکتب تشیع به علم و قدرت نامحدود خداوند، نشان می دهد که بداء آن هنگام که برای خداوند استعمال می شود، به معنای آشکار ساختن و نمایاندن است و این ظهور برای بشر است که اتفاق می افتد؛ لذا به هیچ وجه مستلزم استناد جهل یا حدوث علم به خدا و یا برتری اهل بیت (ع) بر خداوند و یا غلو در جایگاه آنان نیست. هم چنین اعتقاد به این آموزه، برخلاف اعتقاد یهود به محدود بودن قدرت حق تعالی، اذعان به قدرت نامحدود خداوند است.
Machine summary:
"با توجه به حاصل نشدن آن شرط ، آن تقدیر نیز محو گشته و حکم و تقدیر دیگری ثبت می شود؛ برای مثال ، تقدیر انسان این گونه است که اگر صدقه ندهد و دعا نکند، در فلان زمان مرگ به سراغش آید و یا بلایی بر او نازل گردد، و حال که او صدقه داد و یا دعا کرد، آن مرگ و بلا هم از او دور می گردد؛ و این گونه نیست که بگوییم خدا دربارة آن فرد، علم به فرا رسیدن مرگ او و یا نزول بلا بر او داشته و انسان به واسطة صدقه و دعایش ، سرنوشتش را دگرگون می سازد، به گونه ای که اتفاقی جدید خلاف آنچه خدا بدان علم داشته واقع می گردد؛ بلکه خداوند به همة آن امور با تمام شروطش آگاه بوده و انسان از آن جهت که به کلیة علل تامه و ناقصه و شروط تحقق فعل آگاهی ندارد، گاهی گمان می کند امری باید محقق شود، اما آن امر چون مشروط بوده ، به سبب فقدان شرطش محقق نمی شود و در نتیجه ، برای انسان بداء حاصل می شود.
٤. مسئله بداء، وسیله ای برای اثبات علم غیب امام قفاری این نکته را متذکر می شود که امامیه از سویی معتقد است ، ائمه دارای علم غیب بوده ، بر همه چیز آگاهند و هیچ چیزی از آنان پوشیده نیست (در این راستا به روایتی از کتاب اصول کافی استناد می کند)، و از سوی دیگر، به محض آن که امامان از وقوع حادثه ای خبر می دهند و آن حادثه محقق نمی گردد، می گویند بداء حاصل شده است (او در این باره به حدیث أبوحمزه ، ماجرای امامت اسماعیل پس از امام صادق ع و روایت پایان دولت بنی عباس استناد کرده )؛ و در نهایت این نتیجه را می گیرد که چون عدم تحقق اخباری که از سوی امامان بیان شده ، سبب خدشه دار شدن علم غیب آنان می شود، شیعیان از آموزة «بداء» به عنوان حیله ای برای پوشاندن کذب سخن امامان استفاده می کنند (قفاری ، بی تا، ٢: ٩٤٠ـ٩٤٣)."