Abstract:
مرزهای سیاسی، پدیدههای فضایی هستند که منعکس کننده قلمرو حاکمیت یک دولت بوده و در مقابل حرکت آزادانه انسان، انتقال کالا یا نشر افکار، مانع ایجاد میکند. مهم ترین کارکرد مرزها، ایجاد مانع در برابر حرکت آزادانه انسان، کالا و تفکرات است که از آن به عنوان امنیت مرزی یاد میشود. برای دستیابی به اهداف ملی، وجود امنیت در یک کشور ضروری است . از آنجاییکه مناطق مرزی از ویژگیها، محدودیت ها و آسیب پذیریهای خاصی برخوردارند شناخت این ویژگیها و رفع آنها در جهت تامین امنیت ملی ضرورت دارد. یکی از مهم ترین آسیب ها در جهت تضعیف و خدشه دار نمودن امنیت کشور ایران، وجود پدیده قاچاق در مناطق مرزی است . قاچاق، پیامدهای امنیتی مختلفی مانند اثرگذاری بر امنیت مرزها، اختلال در فعالیت های اقتصادی کشور، اختلال در فعالیت های فرهنگی، ورود اسلحه و ایجاد ناامنی در سطح ملی و زمینه فعالیت های جاسوسی و ضد امنیتی را به وجود میآورد. یافته های تحقیق که با روش توصیفی- تحلیلی و با استفاده از منابع مختلف کتابخانه ای، اینترنتی و نظرات اندیشمندان مرتبط با حوزه مرز و امنیت به دست آمده است نشان میدهند که عوامل متعددی چون: توسعه نیافتگی و محرومیت ، شکافهای اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، انگیزه- های اقتصادی، تاثیرپذیری از مناطق مرزی هم جوار به سبب سنخیت نژادی، قومی، زبانی و مذهبی که در مناطق مرزی ایران و به واسطه عوامل و شرایط متعدد در طی سالیان متمادی به وجود آمده است ، میتوانند ضمن اثرگذاری بر مرزنشینان، بر امنیت ملی نیز اثرگذار باشند.
Machine summary:
"به اعتقاد اغلب صاحب نظران مهم ترین نقش مرز، ایجاد مانع در برابر حرکت انسان، کالا و تفکرات است و سعی کشورها بر این است که تا حد امکان مرزهای آنان جز در برخی گذرگاه های توافق شده و مجاز، غیرقابل نفوذ باشد تا بدین وسیله حاکمیت آنها بر سرزمین خود دچار خدشه نشده و امنیت کشور در ابعاد مختلف سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و نظامی آسیب نبیند.
با توجه به مطالب فوق، مهم ترین انگیزهها و متغیرهای متعددی که در گرایش مرزنشینان به پدیده قاچاق نقش دارند را میتوان به طور خلاصه در جدول زیر ارائه نمود: جدول١: مهم ترین انگیزه ها و متغیرهای تأثیرگذار بر پدیده قاچاق در مناطق مرزی ایران انگیزههای بسترساز و توسعه دهنده قاچاق متغیرهای تأثیرگذار انگیزههای اقتصادی مزیت اقتصادی کالای وارداتی، بالا بودن کیفیت کالای خارجی نسبت به تولیدات داخلی، ممنوعیت ورود و تولید کالایی خاص در داخل ، بیکاری در مناطق مرزی و کسب درآمد انگیزههای سیاسی تحریم اقتصادی، ضعف یا ناتوانی حکومت مرکزی در اداره مناطق مختلف داخلی و مرزی، مدیریت ناهماهنگ و تغییرات مداوم مقررات انگیزههای اجتماعی و فرهنگی تحریم اقتصادی، بیاعتمادی نسبت به دولت ، مدیریت ناهماهنگ و تغییرات مداوم مقررات انگیزههای جغرافیایی و فضایی وجود مرزهای گسترده خشکی و دریایی، وجود پدیدههای جغرافیایی گسترده و دشوار از جهت کنترل، همچون کویرها، کوهستانهای و...."