Abstract:
راه ها، مهم ترین نمود توسعه ی جوامع هستند که موجب سودمند ساختن انرژی با جهت دادن به حرکت می باشد. توسعه ی راه ها بازتابی از افزایش پویایی نقاط است که خود به مرور زمان به کنش متقابل وسیع تری منجر می گردد. با تاسیس سلسله ی ساسانی یکی از قدرتمندترین دولت های ایرانی، به منصه ی ظهور رسید. بازرگانی و تجارت از شریان های اصلی این سلسله بود. تمامی شهرهای فلات ایران در امر تولید و تجارت فعال بودند. دو شهر بیشاپور و اردشیرخره در ایالت فارس، در سده ی سوم م. و به فاصله ی ربع قرن از یکدیگر ساخته و پرداخته شده اند. وجود محور ارتباطی بین این دو شهر و مراکز دو کوره ی شاپور و اردشیر، امری است انکارناپذیر. با توجه به اهمیت راه ها، نگارندگان در سال 1385 به مطالعه ی محور های ارتباطی این دو شهر پرداختند. شناسایی حوزه ی عبور این خط سیر، پراکنش آثار تاریخی موجود، مسافات و منازل راه و شناخت اهمیت این خط سیر از ابعاد مختلف، از سوالات پژوهش بود. این محور در سه بخش شامل محور بیشاپور-کازرون، کازرون-فراشبند و فراشبند-فیروزآباد، مطالعه گردید. ارتباط دو شهر بیشاپور و فیروزآباد از طریق دو محور اصلی ممکن بود. این حرکت در کوتاه ترین شکل خود دارای بیست وپنج فرسنگ مسافت و هفت منزل و در طولانی ترین حالت دارای سی فرسنگ مسافت و نه منزل است. در راستای شناسایی این محور، هفت کاروانسرا، چهارده آتشکده، سه نقش برجسته، پنج کتیبه پهلوی ساسانی، بیست و شش آب انبار، تعدادی قبر یا مجموعه ی قبور، یک حوض سنگی، دو کانال آبرسانی صخره ای (آبدالان)، سه مسجد و امام زاده، چهل تل، بیست وسه قلعه، هشت محوطه، بخشی از جاده سنگ فرش، آثار جاده های سنگی باستانی، دو پل، سه ایستگاه ساده، دو آتشدان و چهار اثر با کاربرد نامعلوم، مطالعه شد. از دلایل اهمیت این مسیر را ارتباط با دریا، تامین ارتباط مرکز دو کوره ی مهم در فارس و تامین ارتباط مرکز سیاسی ساسانی در تیسفون با مرکز مذهبی آن ها در فارس، می توان برشمرد. این محور از اهمیت بالای تجاری، مذهبی، نظامی و سیاسی، در دوره ی مورد مطالعه برخوردار است.
Machine summary:
"«تل سـنگر» در روسـتای «جـام بزرگـی»، «تل رشـتان » و «تل گبـری» در ابتـدای شـهر کازرون ، همگـی بـا سـفال هایی از دوره ی ساسـانی و قـرون اولیـه ی اسـلامی در مسـیر جـاده ی بیشـاپور-کازرون واقـع شـده اند و مـا را در اثبـات عبـور مسـیر باسـتانی از این سـو راهنمایـی مینماینـد (فاضـل ، ١٣٨٦)؛ شـهر کازرون در انتهـای ایـن بخـش از مسـیر اسـت .
در مجــاورت ایــن چارطاقــی بقایــای کاروانســرایی بــا پــلان چهارگــوش و اتاق هایــی در اطــراف حیــاط مرکــزی دیـده میشـود (نقشـه ٢)؛ سـپس آب دالانـی تراشـیده شـده در صخـره ، در مقابـل «چشـمه ی آب حسـینی»، بـا تونلـی بـه طـول یـک کیلومتـر و پنجره هایـی در فواصـل متعـدد کـه در ادامـه بـه شـکل جـوی سنگی-سـاروجی (سـواره ) درآمـده و بـه سـه برکـه هدایـت میشـود و بـا قبـور سـنگی موجـود در اطـراف تشـکیل مجموعـه ای را میدهـد، همچنیـن تـل گبـری در روسـتای منصورآبـاد بـه شـکل هرمـی ناقـص بـا بقایـای برجـی در یـک گوشـه ، خندقـی در اطـراف و پراکنــش ســفالینه های خاکســتری (لــوح ٧، طــرح ســفال های ٢١-٢٢) و آتشــکده ی گنبــد بــا محوطـه ای در اطـراف ، تـل خنـدق گنبـد بـا نقشـه ی مربـع و میـان تهـی کـه بقایـای اندکـی از یـک بـرج در گوشـه ای از آن نمایـان اسـت و قبـور پشـته ای روسـتای گنبـد کـه میتـوان از مجمـوع آن هـا بـا عنـوان «شـهر تاریخـی گنبـد» یـاد نمـود، مهم تریـن دلایـل جهـت اثبـات عبـور جـاده ای مهـم از جـره بـه فراشـبند در راسـتای جـاده کنونـی اسـت کـه «تـل دو قـلات نوجیـن » بـر فـراز قلـه ای مرتفـع بـر آن نظـارت میکنـد."