Abstract:
هدف این مقاله دست یابی به آگاهی صحیح در خصوص انواع، اجزاء، شکل و طرح پوشاک زنان در دوره ایلخانان مغول می باشد. چراکه لباس بیش از هر چیز نشان دهنده هویت انسانی، اجتماعی و قومی پوشنده آن است و بررسی پوشاک هر دوره میتواند یکی از پرارزشترین منابع برای شناخت و درک ذهنیت تودههای مختلف جامعه باشد. در این میان مطالعه تاریخی لباس زنان در ایران بعد از اسلام بدلیل حفظ کرامت زن مسلمان از جایگاه والاتری برخوردار است، به خصوص در دوره هایی که کشور ما زیر سلطه اقوام بیگانه قرار داشت. در این پژوهش تلاش می شود تا با مطالعه متون تاریخی و برخی از متون ادبی دوره مغول، به اطلاعاتی در خصوص پوشاک زنان در دوره ایلخانان مغول دست یافت و با مطالعه سفرنامه ها و مشاهده نگارگری های برجای مانده از آن دوران به تصویر کامل تری رسید. روش پژوهش بر مبنای تاریخ خرد (microhistory) است و مطالب حاضر به شیوه کتابخانه ای گردآوری شده است.
Machine summary:
"اما به طور کوتاه و اجمالی میتوان گفت پوشاک زنان ایرانی از دوره غزنویان تا دوره خوارزمشاهیان که میتوان آن را دوره «ایرانی- ترکی» نامید شامل سرپوش هایی چون تاج ، کلاه ، سربند، مقنعه و چادر، تن پوش هایی به صورت قباهای جلو باز یا جلو بسته با نوار دوزی بر روی بازو و مچ و حاشیه لباس همراه با تزئینات اسلیمی، مخطط یا گلدار، کمربندهای شال مانند و پایپوش هایی شامل شلوارهای گشاد یا نسبتا چسبان به رنگ های زرد، سفید و قرمز و کفش های ساق بلند یا رویه کوتاه بوده است (چیت ساز، ١٣٧٩: ٢٨٥- .
نیز به این سوال اصلی پاسخ داده میشود که پوشاک زنان در دوره ایلخانان چگونه بوده است ؟ بدین منظور انواع مختلف سرپوش ، تن پوش و پایپوش زنان ایرانی و مغول با استفاده از اطلاعات موجود در منابع تاریخی، کتب ادبی و هم چنین سفرنامه ها معرفی میگردد.
زنان ایرانی هنگام خروج از منزل حجاب داشتند و برقع بر رخ میافکندند، بطوریکه هیچ گوشه ای از بدن آن ها نمایان / نبود (ابن بطوطه ، ١٣٧٠، ج ١: ٢٥١) اما همین برقع ها هم دارای تزئینات خاص خود بودند، چرا که سعدی (د: ٦٩١ ق ) سروده است : که برقعیست مرصع به لعل ومروارید فروگذاشته بر روی شاهد جماش (سعدی، ١٣٧٥: ٧٣٢) پوشش دیگر که بر روی صورت افکنده میشد خمار نام داشت (جوینی، بیتا، ج ١: ٦٥) و به صورت نقابی بود که از موی اسب تهیه میشد (کلاویخو، ١٣٤٤: ١٦٢)."