Abstract:
در این پژوهش، دادههای بارش روزانه 28 ایستگاه سینوپتیک جنوب و جنوب غرب ایران در دورة آماری 10 ساله (2009-2000) از سازمان هواشناسی جمعآوری گردید. با استفاده از شاخص بارش استاندارد (SPI)[1] خشکسالیهای منطقه استخراج گردید. سال 2008 به عنوان خشکترین سال انتخاب شد و نقشههای سینوپتیکی در 4 سطح فشار تراز دریا، ارتفاع و امگا در ترازهای 850، 700 و 500 هکتوپاسکال در ماههای ژانویه، فوریه، مارس، آوریل، نوامبر و دسامبر مشخّص و تحلیل شد. بررسی پربند مرکزی بستهشده در 6 ماه بارشی سال 2008 به صورت روزانه در سطوح مختلف نشان داد که در سطح 850 هکتوپاسکال 77/0، در سطح 700 هکتوپاسکال 98/0 و در سطح 500 هکتوپاسکال در 99/0 موارد پربندهای ارتفاع ژئوپتانسیل بسته شده است. بررسی پربند مرکزی بسته شده در 6 ماه مرطوب سال 2001 به صورت روزانه نشان داد که در سطح 850 هکتوپاسکال در 68/0، در سطح 700 هکتوپاسکال در 83/0 و در سطح 500 هکتوپاسکال 77/0 موارد پربندهای ارتفاع ژئوپتانسیل بسته شده است؛ بنابراین، سال 2008 که خشکسالی شدیدتر بوده، درصد بیشتری از پربندهای مرکز واچرخند بسته شده است. دیگر نتایج حاکی از این است که محور واچرخند بر روی خشکی، در سالهای 2008 و 2001 به صورت شرقی - غربی بوده است. این وضعیّت، در ترکیب واچرخند عربستان و واچرخند شمال آفریقا بیشتر دیده میشود. از طرف دیگر، امتداد پشته در این سالها، بر روی ایران و عربستان قرار گرفته و پایداری را در منطقة مورد مطالعه حاکم نموده است؛ بنابراین ناوة مدیترانهای نمیتواند به عرضهای پایین نفوذ کند و به سوی عرضهای بالاتر حرکت میکند. نهایتاً نیمة جنوبی ایران تحت تأثیر سامانههای بارشی قرار نمیگیرد. از طرف دیگر کمفشار سودانی فقط تا روی دریای سرخ پیشروی کرده و بر روی منطقة مورد مطالعه نفوذ نکرده است. [1]- standardized precipitation index
The present study aims at synoptic analysis of Saudi high and its effect on the drought of southern and southwest of Iran. Located in the south and southwest of Iran، the precipitation data of 28 synoptic stations during a 10-year statistical period (2000- 2009) are gathered from the Iran Meteorological Organization. Using the Standardized Precipitation Index (SPI)، the drought period of the region was extracted، in which 2008 was considered as the driest year. Moreover، synoptic maps were determined and analyzed in 4 levels، called sea level pressure، height، and Omega at 850، 700 and 500 HP during January، February، March، April، November and December. The central closed contour of the precipitation in 6 months of 2008 on a daily basis at various levels revealed that geopotential height contour is closed at 850 hPa، 700 hPa، and 500 hPa as 0.77، 0.98 and 0.99 respectively. Besides، the central closed contour in 2001 during the 6 humid months showed daily that the geopotential height contours are closed at the level of 850 hp in 0.68، 700 hp in 0.83 and 500 hp in 0.77. Since there was a severe drought during 2008، it is revealed that more contour of center anticyclone is closed. Furthermore، centered anticyclone over land was as east-west in 2008 and 2001 which is more common in the combination of north of Africa and the anticyclone of Saudi Arabia. In addition، the ridge has been locating on Iran and Saudi Arabia in recent years dominating the stability in the area. Therefore، Mediterranean trough cannot penetrate lower latitudes moving to higher ones. In conclusion، the southern half of Iran is not affected by precipitation systems. However، the low pressure of Sudan has been progressing on the Red Sea and not penetrating in the study area.
Machine summary:
"بررسی تغییرات مکانی پرفشار جنب حاره در بارش های تابسـتانۀ نیمـۀ جنـوبی ایـران ، در پژوهشـی دیگـر توسط سلیقه و صادقی نیا (١٣٨٩) مورد مطالعه قرار گرفته است کـه الگـوی نـاوة جریانـات غربـی بـه سـمت حوضۀ دریای مدیترانه گسترش یافته و سبب عقب نشینی زبانۀ پر ارتفاع جنب حـاره بـه سـمت شـمال آفریقـا میشود و هستۀ پر ارتفاعی از آن جدا شده و بر روی ایران باقی می ماند.
امتداد پشتۀ تراز ٥٠٠ هکتوپاسکال در روزهای ماه فوریۀ سال ٢٠٠٨ نتیجه گیری شرایط همدیدی حاکم در تراز دریا حاکی از این است که در عمدة موارد، منحنـی هم فشـار بسـته ای بـر روی آسیا قرار دارد که تا روی اروپا گسترش یافته و زبانه ای از آن از طرف شرق وارد ایران شده و عـلاوه بـر اینکـه پایداری را بر روی منطقۀ مورد مطالعه حاکم نموده است ، از پیشـروی کم فشـار سـودانی نیـز بـر روی منطقـۀ مطالعاتی جلوگیری نموده است .
شرایط همدیدی حاکم در تراز ٧٠٠ و ٥٠٠ هکتوپاسکال نیز حاکی از این است که در عمدة مـوارد، مرکـز واچرخند بسته ای به صورت شرقی - غربی بر روی عربستان قرار گرفته که علاوه بر اینکه از عمیـق شـدن نـاوة مدیترانه ای جلوگیری مینماید، ناپایداری ها را نیز از جنوب ایـران دور نمـوده و بـا حرکـت واچرخنـدی باعـث فرارفت هوای گرم و خشک عربستان به سمت جنوب و جنوب غرب ایران میگردد."