Abstract:
پژوهش حاضر با هدف تحلیل جایگاه صفات و رفتارهای اخلاقی زمینه ساز ظهور در محتوای کتاب های درسی عمومی دانشگاهی ایران انجام پذیرفته است. روش پژوهش توصیفی و از نوع تحلیل محتوا بوده و رویکرد آن نیز کاربردی محسوب می شود. جامعه آماری پژوهش، کتاب های درسی عمومی دانشگاهی را دربر می گیرد که در سال 1393 در قالب بیست واحد درسی برای دانشجویان ارائه شده است که با توجه به انطباق با منطق تحلیلی پژوهش از میان آن ها چهار عنوان کتاب درسی «آیین زندگی: اخلاق کاربردی»، «اخلاق اسلامی: مبانی و مفاهیم»، «اخلاق خانواده» و «اخلاق اسلامی» به صورت هدفمند در نمونه قرار گرفته اند. ابزار اندازه گیری، فهرست های وارسی تحلیل محتوای محقق ساخته بوده و نتایج پژوهش با استفاده از شاخص های آمار توصیفی مورد تحلیل قرار گرفته اند. عمده ترین نتایج پژوهش، بیان گر آن است که:
1. در مجموع 2720 مرتبه به ابعاد، سطوح و مولفه های مفهومی مرتبط با صفات و رفتارهای اخلاقی زمینه ساز ظهور توجه شده است که میزان آن در کتاب های «آیین زندگی: اخلاق کاربردی»، «اخلاق اسلامی: مبانی و مفاهیم»، «اخلاق خانواده» و «اخلاق اسلامی» به ترتیب 667 فراوانی یا 5/ 24 درصد، 661 فراوانی یا 3/ 24 درصد، 463 فروانی یا 17 درصد و 929 فراوانی یا 2/ 34 درصد است.
2. در بین ابعاد مورد بررسی، به بعد رابطه با دیگران با 1134 فراوانی یا 7/ 41 درصد بیشترین توجه و به بعد رابطه با جهان هستی با 310 فراوانی یا 4/ 11 درصد کمترین توجه شده است.
The study was undertaken aiming to analyze the status and characteristics of the ethical behavior for Imam Mahdi's ground-setting in the content of the university textbooks in Iran. The research method was descriptive and also content analysis and its approach is applied. The research sample consists of general course university textbooks that cover the year 1393 and is presented in the context of twenty credit hours for students. Based on their conformity to logic and the analytical study، four textbook have been chosen; "Rules of Life: Applied Ethics،" "Islamic Ethics: Principles and Concepts"، "Family Ethics" and "Islamic Morality" have been targeted in the sample. Measuring instruments were researcher-made content analysis check lists، and the results were analyzed using descriptive statistics. The main results of the study indicate that: 1. It is found that a total of 2،720 times ground-setting behavior was mentioned in terms of the size، characteristics and behaviors associated with moral and conceptual factors in the books of the "Rules of life: Applied ethics»، «of ethics Foundations concepts»، «ethics family» and "Islamic morality" in the order presented above، as frequency of 667 or 24.5 percent، frequency of 661or 24.3 percent، frequency of 463 or 17 percent and frequency of 929 or 34.2 percent. In the aspect of study، most attention is given to the aspect of the relationship with others with frequency of 1134
with 41.7 percent. The aspect of relationship with the cosmos، with 310
frequency or 11.4 percent is of the lowest frequency which has been noted in the study.
Machine summary:
ابزار اندازهگیری ابزار گردآوری دادهها، فهرستهای وارسی (چکلیست) تحلیل محتوای کتابهای درسی محققساخته بوده که به منظور ساخت آن، ابتدا نتایج پژوهشهای پیشین درباره اخلاق و سبک زندگی زمینهساز ظهور و همچنین متون مطرح و موجود در حیطه صفات و رفتارهای اخلاقی منتظران حقیقی همچون جلد 13 و 52 بحارالانوار (مجلسی، 1403)، چهرههای درخشان چهارده معصوم (حسینی دشتی، 1384)، الغیبة (نعمانی، 1376)، میزان الحکمة (محمدی ریشهری، 1379)، امالی (طوسی، 1414)، احتجاج (طبرسی، 1416)، تهذیب الاخلاق (ابنمسکویه، 1381)، منتخب الأثر فی امام الثانی عشر (صافی گلپایگانی، 1378)، المحجة البیضاء فی تهذیب الاحیاء (فیض کاشانی، 1372)، الناصب فی احوال الامام الغائب (یزدی حائری، 1422)، جلد اول کمال الدین و تمام النعمة (صدوق، 1380)، جلد دوم معادن الحکمة (کاشانی، 1407) و جلد اول و دوم اصول کافی (کلینی، 1344) مطالعه و بررسی شده و در نهایت چارچوب مفهومی پژوهش در قالب چهار بعد، سه سطح و هشتاد مؤلفه _ که در جدول شماره 1 قابل مشاهده است، طراحی گردید.
نتایج تحلیل محتوای کتابهای درسی به لحاظ میزان توجه به مؤلفههای مفهومی مرتبط با صفات و رفتارهای اخلاقی زمینهساز ظهور امام مهدی( در بعد ارتباط با خدا (الهی) (رجوع شود به تصویر صفحه) جدول 3.
نتایج تحلیل محتوای کتابهای درسی به لحاظ میزان توجه به مؤلفههای مفهومی مرتبط با صفات و رفتارهای اخلاقی زمینهساز ظهور امام مهدی( در بعد ارتباط با خود (فردی) (رجوع شود به تصویر صفحه) جدول 4.
نتایج تحلیل محتوای کتابهای درسی به لحاظ میزان توجه به مؤلفههای مفهومی مرتبط با صفات و رفتارهای اخلاقی زمینهساز ظهور امام مهدی( در بعد ارتباط با دیگران (اجتماعی) (رجوع شود به تصویر صفحه) جدول 5.