Abstract:
حماسه های بسیاری در جهان بر بستر زبان ها و اقلیم های مختل آفریده شدهاند. حماسه کوراغلو،
اگرچه به زبان ترکی است اما گستره جغرافیایی و قومی بسیار وسیعی را دربرمی گیرد و به همین دلیل هر یک داعیه تولد کوراوغلو را با سند و مدرک در پیشینه خود دارند. در حالی که تحقیقات نشان داده است حماسه کوراوغلو در منطقه وسیعی، از اروپای شرقی گرفته تا قفقاز و ایران و افغانستان و آسیای میانه و جنوب سیبری در بین ترک ها، آذربایجانی ها، کردها، ارمنی ها، گرجی ها، آغازها، لزگی ها، رازها، قاقائوزها، آیسورها، آجارها، ترکمنها، تاجیکها، ازبک ها، قزاق ها ، قره پاپا ها، افغان ها، اعراب آسیای میانه، تاتارها و... گسترش یافته و مشهور شده و بر سر زبان ترانه سرایان و داستان گویان افتاده است. این مقاله با روش اسنادی کوشیده است ضمن معرفی و تبیین جایگاه حماسه کوراوغلو در فرهنگ اقوام و ملل گوناگون، سه روایت آذربایجانی، ترکمنی و ترکیه ای این حماسه را با ذکر شباهت ها و تفاوت های میان آنها بررسی نماید. یافته های این مقاله نشان می دهد تمامی روایت ها کوراوغلو را شاعر و سرداری شجاع، وطن پرست و حامی محرومان می دانند که با به کارگیری سلاح تفنگ و تشکیل گروهی نظیر عیاران در برابر حاکم ظالم عصیان کرده است. در مقابل زیست جهان، محیط و اقلیم و برخورداری از عوامل ماوراطبیعی از نقا
تفار در روایت های مورد بررسی است.
Machine summary:
"(اونق ، ١٣٨١: ٥) رئیس نیا (١٣٦٨) بـر مبنـای کتـاب گـوراوغلی (قووشـوت ، ١٣٥٨) ایـن داسـتان را مشتمل بر ١٣ مجلس میداند که عبارت اند از: ١- پیـدایش گـوراوغلی ٢- ازدواج گـوراوغلی ٣- انتقـام گـرفتن از عـرب ریحـان ٤- آوردن عوض ٥- نجات عوض ٦- ازدواج عوض ٧- عرب ریحان ٨- چهل هزارهـا ٩- قهر کردن عوض ١٠- بازی قیـرآت ١١- خـرمن دالـی ١٢- گـوراوغلی و بزیـرگن (بازرگان ) ١٣- مرگ گوراوغلی او این روایت را «حلقه واسطه بین واریانت های غربی و شرقی» میداند.
موارد جزئی اختلاف در سه روایت آذربایجانی، ترکمنی و ترکیه ای در جـدول ذیـل آمده است : روایت آذربایجانی روایت ترکمنی روایت ترکیه ای اسم اول کوراوغلو روشن روشن (گوراغلو) روشن علی اسم پدر کوراوغلو علی کیشی آدیبیگ یوسف اسب محبوب کوراوغلو قیرآت قیرآت کرآت نام خان ظالم حسن خان هونکار پادشاه روم شرقی (ترکیه فعلی) خان بولو نام مخفیگاه کوراوغلو (کمچرنلیمبه آل لود) چاندیبیل چاملیبئل نام همسر کوراوغلو (دختر پادنشگااه راستانبول ) آغایونس پری دونه خانم (خواهر خان بولو) نام پسر خوانده کوراغلو ایواز (عیوض ) هوزجان (عوض ) _ نام شمشیر کوراوغلو شمشیر مصری دویرمه _ دلیل کور شدن پدر کوراوغلو انتخاب کره اسب های لاغر برای حسن پاشا آوردن کره اسب های لاغر به عنوان بهترین اسب دنیا برای هونکار احساس تمسخر به واسطه لاغر بودن کره اسب ها شخصیت اضافه شده بر داستان - ١- جیغالیبیگ پدربزرگ گوراوغلو (مشابه نقش پدر در سایر روایت ها را بر عهده دارد) ٢- حضرت خضر و اولیاءالله حضرت خضر در نسخه آذربایجانی، خدم و حشم کوراغلو را ماجراجویانی تشکیل میدهند کـه از جامعه خود جدا شده اند، اما در روایت های دیگر و از جمله در روایت ترکمنی، خدم و حشم به گونه ای فئودالی به او ارث میرسند."