Abstract:
رعایت اصل عدالت در دسترسی به مراکز خدماتی به ویژه فضاهای آموزشی ایجاب می کند تا در مکان یابی و توزیع این فضاها شرایط و ضوابط موجود رعایت شود به گونه ای که می بایست تمام شهروندان بتوانند نیازهای خدماتی و شهری خود را با هزینه کم و سرعت زیاد تأمین کنند. هدف از این پژوهش بررسی توزیع مکانی مراکز آموزش عالی شهر ایلام و تعیین پهنه های مناسب به منظور ارائه الگوی مطلوب است.روش تحقیق حاضر توصیفی-تحلیلی و از نوع کاربردی است. مبانی تئوریک بر اساس مطالعات اسنادی، کتابخانه ای و مراجعه به سازمان های ذیربط جمع آوری شده است. داده های جمع آوری شده در سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS) و در قالب پایگاه داده مبتنی بر ساختار رستری تدوین گردید، در مرحله بعد وزن معیارها به روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP) محاسبه و جهت دستیابی به نقشه نهایی از عملگر کاما در منطق فازی (fuzzy) بهره گرفته شد. نتایج نشان میدهد دانشگاه پیامنور و دانشگاه آزاد در وضعیت نامطلوبی نسبت به معیارهای پژوهش قرار گرفتهاند؛ دانشگاه باختر نیز وضعیتی بین مطلوب و نامطلوب به خود گرفته به عبارتی در قسمت شمالی وضعیت نامطلوب و در قسمت جنوب وضعیت مطلوبی دانشگاه باختر را احاطه کرده است. دانشگاههای پیام نور، باختر و دانشگاه آزاد به علت قرارگیری در محدوده شهر و دسترسی مناسب ساکنان به این مراکز سبب انسجام ساختار در قسمت غربی شهر شدهاند اما دانشگاه ایلام با قرارگیری در خارج از محدوده و دسترسی نامناسب، یک گسیختگی را سبب شده و اثر مطلوب و مثبتی نشان نمیدهد البته شاید در بلند مدت شاهد اثرات مطلوب دانشگاه ایلام در ساختار کلی شهر باشیم. ارائه الگوی مطلوب و تعیین پهنه های مناسب بر اساس نقشه نهایی برای مراکز آموزش عالی در شهر ایلام میتواند در کاهش مشکلات مکانی موجود مراکز فوق و رضایتمندی شهروندان موثر و در ساختار شهر ایلام می تواند اثرات مثبت داشته باشد.
Machine summary:
جاوری(١٣٨٩) در مقاله ی خود با عنوان استفاده از GIS در مکان یابی مراکز آموزش عالی(نمونه موردی دانشگاه پیام نور خرم آباد) به این نتیجه رسیده است که توزیع فضاهای آموزشی باید به گونه ای باشد که همه شهروندان بتوانند به این فضاها دسترسی داشته باشند و به معیارهای سازگاری،آسایش ،کارایی، مطلوبیت و استاندارهای ایمنی توجه شود.
داده های جمع آوری شده در سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS) و در قالب پس پایگاه داده مبتنی بر ساختار رستری تدوین گردید، در مرحله بعد وزن معیارها به روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP) محاسبه و جهت دستیابی به نقشه نهایی از عملگر کاما در منطق فازی (fuzzy) بهره گرفته شد.
جدول شماره ٦- میزان مطلوبیت مراکز آموزش عالی در ارتباط با معیار فاصله از فضای سبز {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} / شکل شماره ٧- توزیع فضایی مراکز آموزش عالی در رابطه با معیار فاصله از فضای سبز معیار فاصله از مراکز تجاری کاربریهای تجاری در صورت تمرکز در کنار واحدهای آموزشی پیامدهای نامطلوب تربیتی در پی خواهند داشت و به تبع عملکرد خود باعث افزایش تردد وسایل نقلیه میشوند بنابراین بر اساس ضوابط مکان یابی، حریم ١٥٠ متری با این کاربری در نظر گرفته شده است (سازمان نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس ،١٤:١٣٨٥).
به کارگیری منطق فازی در راستای مدل سازی روابط فضایی معیار تطابق بیشتری با سیستم های شهری دارد و ترکیب این روش با سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) در تحقیق خاضر نقشه نهایی حاصل از روش های مذکور میزان مطلوب فضایی جهت مکان یابی مراکز آموزش عالی را نشان میدهد.