Abstract:
وابستگی به موادمخدر، تهدیدی جدی برای سلامت افراد است. این اختلال نه تنها زندگی فرد را تحت شعاع قرار میدهد، بلکه نواقص و ناراحتیهای زیادی را برای خانواده و جامعه ایجاد می کند. در واقع اعتیاد یکی از آسیب های مهم اجتماعی است که باعث دگرگونی های ساختاری در نظام اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی یک اجتماع میشود. با توجه به مشکلات زیاد و گسترده حاصل از اعتیاد، پیشگیری از این معضل الزامی است. پیشگیری از این مشکل، مستلزم شناسایی عوامل خطر و عوامل محافظتکننده در برابر وابستگی به مواد است. تحقیقات مختلف نشان داده اند که فقدان مهارت های رفتاری و همچنین اختلال در تنظیم هیجانات در کنار عوامل اجتماعی اثرگذار، از حیطههای موثر در پیشبینی اعتیاد می باشند. اعتیاد در کشور ما مانند کشورهای شرقی دیگر، الگوی خاصی دارد که با الگوی موجود در کشورهای توسعه یافته غربی متفاوت است. در چنین شرایطی تولید اطلاعات و دانش داخلی میتواند نقش اساسی در بهبود سیاست گزاری ها، برنامهریزی ها و انجام مداخلات ایفا نماید. در این مقاله مروری، سعی شده است تا سازههای رفتاری، هیجانی و اجتماعی مرتبط با اعتیاد که در پژوهشهای ایران به دست آمده است، جمعآوری شود. نتایج این مطالعه نشان داد که در سطح فردی، عواملی مثل راهبردهای مقابله ای، عوامل مربوط به تحصیل و مدرسه، مکانیسم های دفاعی فرد معتاد و خانواده ی او و ویژگی های جمعیت شناختی؛ در سطح هیجانی عواملی مثل هوش هیجانی، هیجان طلبی و سبک تنظیم هیجان و در سطح اجتماعی عواملی مثل وضعیت آنومیک، سرمایه اجتماعی، شبکه ی روابط، حمایت اجتماعی، شکاف بین نسلی و معنویت نقش عمده در گرایش، شروع و ادامه ی مصرف مواد ایفا می کنند.
Machine summary:
نتایج این مطالعه نشان داد که در سطح فردی، عواملی مثل راهبردهای مقابله ای، عوامل مربوط به تحصیل و مدرسه ، مکانیسم های دفاعی فرد معتاد و خانواده ی او و ویژگیهای جمعیت شناختی؛ در سطح هیجانی عواملی مثل هوش هیجانی، هیجان طلبی و سبک تنظیم هیجان و در سطح اجتماعی عواملی مثل وضعیت آنومیک ، سرمایه اجتماعی، شبکه ی روابط ، حمایت اجتماعی، شکاف بین نسلی و معنویت نقش عمده در گرایش ، شروع و ادامه ی مصرف مواد ایفا میکنند.
٥-تعهد به مدرسه ادبیات پژوهشــی مربوط به تعهد به مدرســه و همچنین نتایج پژوهش گلپایگانی و اشــکذی (١٣٩٠) و محمدخانی (١٣٨٧) نشـــان میدهند که عدم تعهد به مدرســـه و فعالیت های تحصـیلی و غیبت از مدرسـه ، به طور معناداری با مصرف مواد در دانش آموزان رابطه دارد.
متغیرهای جمعیت شناختی مورد نظر در این پژوهش شـامل سن ، جنسیت ، وضعیت اقتصادی و رشته تحصیلی و متغیرهای بین فردی نیز شامل محل سـکونت ، دوسـتان مصـرف کننده مواد، آشـنایی یا عدم آشـنایی دانشجویان با مرکز مشـاوره دانشـگاه ، خانواده از هم گسـیخته و عضـویت در گروه های رسـمی بود.
بـا توجه به نتایج پژوهش های انجام شـــده میتوان نتیجه گرفت که ســـطح هیجـان طلبی در افراد معتـاد نســـبت به افراد عادی بالاتر بوده و همچنین هیجان طلبی پیش بین گرایش به اعتیاد میباشد.
Mayer, Salovey, Caruso, & Sitarenios محمـدی فر و عبـداللهی (١٣٩٤) در پژوهش خود نقش مولفه های تنظیم هیجان ، عدم تحمل پریشـــانی و هیجـان خواهی را مرور کردند و نتیجه گرفتند که نقص در عملکرد هیجانی نقش مهمی در گرایش به ابتلا به سـوءمصــرف مواد دارند.