Abstract:
درونیسازی و ترویج ارزشهای اسلامی از جمله عفاف و حجاب نیازمند روندی مؤثر و تدریجی است که در ایران، آسیبهای جدی در این فرایند مشهود بوده است. این مقاله درصدد ارائه مدلی نظری برای بررسی آسیبهای روش تربیت عفاف در جامعه ایرانی است. پرسش اصلی این است که براساس چه مدل نظری میتوان آسیبهای تربیت عفاف در ایران را بررسی کرد؟ این مقاله با روش تحلیل محتوای متون دینی، آثار تربیت اسلامی و تحقیقات حوزه عفاف و حجاب و روش استقرایی به تدوین مدل و سپس با نظرسنجی از متخصصان علوم اسلامی، به سنجش اعتبار این مدل نظری پرداخته است. براساس نتایج تحقیق، متخصصان ضمن تأیید بررسی آسیبهای تربیت عفاف در پنج حوزه خانواده، محیطهای آموزشی، رسانهها، نهادهای حکومت و موقعیتهای مذهبی، تأثیر گویههای خانواده و محیطهای آموزشی، را بالاتر از سایر حوزهها ارزیابی کردند.
Machine summary:
آسیب شایع دیگر این است که والدین یک برنامه تربیتی برای نهادینه کردن ارزشهای دینی از جمله عفاف در فرزندان ندارند.
بیتوجهی به تفاوتهای فردی (شرایط ژنتیک، محیط تربیت و مراحل تحول) و فرهنگی (قومیتها، تبادل با فرهنگ دیگر، وجود ارتباطات بیشتر با رسانههای خارجی) در آموزش عفاف و حجاب از آسیبهای مهم در رسانه است.
) عدم لحاظ حدود و کیفیت پوشش در شرایط و موقعیتهای مختلف اجتماعی در برنامههای ترویج حجاب آسیب تربیتی دیگر است.
در روشهای موجود آسیبهایی دیده میشود: تأکید زیاد بر ظواهر و کمکاری در زمینه ابعاد درونی عفاف و عجله برای رساندن مخاطب به هدف، انذار نامناسب متولیان موقعیتهای دینی، استفاده از روایات در زمینه عذابهای اخروی بدحجابی بدون تبیین مناسب آن و توجه به تفاوتهای فردی و فرهنگی و قومیتی، برخورد نامناسب با دختران نوجوان و جوان، رفتارهای شتابزده، غیر قانونی، بیضابطه و نابخردانه به بهانه احیای سنت امر به معروف و نهی از منکر و رفتارهای مندرج در آن همچون توهین، مطلقنگری در حجاب و تلقی کمترین بدحجابی معادل بیحجابی و به کار بردن برچسبها و تعبیرهای نامناسب، تفریط در آموزههای دینی و عدم انجام درست، افراط در برخورد با این آموزهها، تحمیل نظرات شخصی و برداشتهای تنگنظرانه خویش به دیگران به اسم دین و سختگیریها و تعصبها (غلامی، 1391، ص241).
جدول 1: نظرات متخصصان در آسیبهای تربیت عفاف در محیط خانواده ردیف گویه میانگین کودک میانگین نوجوان میانگین جوان میانگین بزرگسال میانگین کل 1 استفاده از اجبار و خشونت و برخورد نامناسب والدین در توصیه به مسائل دینی و تکالیف شرعی از جمله حجاب 3.