Abstract:
اختلاف قرائات قرآن که در تاریخ این کتاب رخ نموده، پدیده مبارکی نبوده و نیست؛ زیرا چند گونه بودن کیفیت قرائت قرآن در بسیاری از موارد، باعث اختلاف در فهم و برداشت از این کتاب آسمانی گردیده است. از طرفی دیگر، موضوع اختلاف قرائات با نص قرآن کریم ارتباط دارد و قرآن پژوهان نیز به اهتمام والای پیامبر در صیانت از قرآن و وجود قرائت واحد و معیار بودن قرائت عامه معتقد هستند و این اختلافات را مربوط به پس از حیات ایشان میدانند. اختلاف در قرائت قرآن نه تنها آثار منفی در حوزه درون دینی دارد، در حوزه برون دینی و از نگاه بیگانگان نیز به عنوان یک نقص و کاستی برای کتاب مقدس مسلمانان تلقی میشود. گلدزیهر این اختلاف قرائت را بهانه ای برای حمله به قرآن قرار داده است. او معتقد است تمامی قرئات به پیامبر منسوب است و نص ثابتی برای قرآن وجود ندارد. از طرفی دیگر، اثبات آزادی و اختیار افراد در قرائت دلخواه از قرآن و در نهایت حکم به تحریف و برابری قرآن با عهدین از دیدگاه های گلدزیهر در زمینه قرائات است که در این نوشتار مورد تحلیل، بررسی و نقد قرار گرفته است.
Machine summary:
"بررسی و تحلیل این سخن گلدزیهر توجه صاحب نظران را برای نقد به خود جلـب کـرده اسـت (حمـوده ، القراءات واللهجات ، ١٩٤٨: ١٨٢ـ٢١٣؛ شـاهین ، تـاریخ القـرآن ، بـی تـا:٢٠٩ــ٢١٦؛ الفضـلی ، مقدمه ای بر تاریخ قرائات قرآن کریم ، بی تا:١٢٥) و حتی عده ای از خاورشناسان نیز سخن او را نقد کرده اند (بروکلمان ، تاریخ الادب العربی ، بی تا:١٤٠/١؛ جفری، مقدمة المصاحف لابـن ابی داود، بی تا: ٧).
بررسی وتحلیل قرائت «تستأذنوا» به چند نفر از قبیل ابن عباس و عبدالله بن مسعود و ابـی بـن کعـب و سعید بن جبیر نسبت داده شده است (رازی ، روض الجنـان ، ١٤٠٨: ١٩٧/٢٣؛ طبـری، جـامع البیان ، ٨٧/١٨:١٤٠٨؛ زمخشری ، کشاف ، بی تا:٣٨٢/٢؛ شـیخ طوسـی، التبیـان ، بـی تـا:٧/ ٤٢٦)، اما به نظرمی رسد این نسبت صحیح نمی باشد؛ لذا ابوحیان می نویسـد:کسـانی کـه از ابن عباس نقل کرده اند کلمه «تستأذنوا» می باشد، ملحدند و ابن عبـاس بـری از ایـن قـول میباشد و کلمه همان «تستأنسوا»است که در کلام عرب بین و روشن است .
گلدزیهر عوامل متعددی برای پیدایش اختلاف در قرائات بیان نموده که مهم تـرین آنهـا عبارت است از: تساهل و تسامح پیامبر اکرم نسبت به قرائـت قـرآن ، رسـم الخـط مصـاحف عثمانی، عدم نقطه گذاری، دخالت شخص پیامبر در تغییر قرآن ، دخالت اصحاب رسـول خـدا به سبب مصالح سیاسی و اجتماعی که بسیاری از این موارد مردود و نامقبول اسـت و جـواب همه آنها از سوی بزرگان و دانشمندان شیعه و اهل سنت داده شده است ."