Abstract:
تحولات جمعیتی میتواند همۀ ابعاد توسعه، و از جمله برابری جنسیتیـ بهعنوان یکی از مؤلفههای مهم توسعهـ را تحتتأثیر قرار دهد. مقالۀ حاضر با هدف بررسی رابطۀ بین تحولات در ترکیب جمعیت و برابری جنسیتی در ایران در دورۀ زمانی 1335ـ1390 نگاشته شده است. رابطۀ مذکور، با اتخاذ رویکردی توصیفیـ تحلیلی و با استفاده از دادههای ثانوی و کاربرد مدلهای سری زمانی در سطح ملی مطالعه شده است. دادههای استفادهشده از سریهای زمانی جمعیتی و اطلاعات سرشماریهای متعدد از مرکز آمار ایران گرفته شده و با استفاده از نرمافزار SPSS تحلیل شدهاند. براساس نتایج، میزان شاخص ترکیبی برابری جنسیتی در طول دورۀ بررسیشده، بهبود درخور ملاحظهای یافته و متغیرهای میزان شهرنشینی، ساختار سنی جمعیت و میانگین سن ازدواج زنان تأثیر معناداری بر شاخص کل برابری جنسیتی داشتهاند. همچنین، جزء AR(1) و MA(2) مدل آریمای نهایی نیز تأثیر معناداری بر تغییرات برابری جنسیتی نشان دادهاند. متغیرهای پیشبین درمجموع توانستهاند 33 درصد از تغییرات برابری جنسیتی در دورۀ بررسیشده را تبیین کنند.
Machine summary:
Gender Inequality Index (GII) عوامـل عدیـده ای همچـون تفـاوت هـای بیولوژیـک ، تعلـیم و تربیـت ، باورهـای کلیشـه ای ، رسانه های جمعی ، نهادهای اجتماعی و هنجارها و قوانین تجویزی جامعه مـی توانـد بـر تجـارب جنسیتی تأثیرگذار باشند، که تحول در ترکیب جمعیت نیز در زمـرة چنـین عـواملی قـرار دارد [٢٠].
با توجه به مطالب پیش گفته ، تحقیق حاضر به دنبـال پاسـخ گـویی بـه سـؤالات زیـر اسـت : ترکیب جمعیت (شهرنشینی ، ساختار سنی و میانگین سن ازدواج ) طی سال های ١٣٣٥ــ١٣٩٠ در ایران چه تغییراتی را تجربه کرده ؟ میزان برابری جنسیتی در دورة ذکرشده چـه تحـولاتی را از سر گذرانده ؟ و درنهایت ، آیا ارتباطی بین متغیرهای ترکیب جمعیت و میزان برابری جنسیتی در این دوره می توان مشاهده کرد؟ در ادامه ، سعی شده با استفاده از روش های تحلیلی مناسب ، پاسخ های مناسبی برای سؤالات ذکرشده فراهم شود.
با توجه به مبانی نظری و پیشینة تجربی و نیز بـا توجـه بـه داده هـای در دسـترس ، از بـین متغیرهای مربوط به ترکیب جمعیت ، میزان شهرنشینی ، ساختار سنی جمعیت و میـانگین سـن ازدواج زنان به عنوان متغیرهای مستقل تحقیق استخراج شدند که تأثیر آن ها بر برابری جنسیتی بررسی شده است .
"A Partial Theory of World Development: The Neglected Role of the Demographic Transition in the Shaping of Modern Society," International Journal of Population Geography, Vol. 7, Issue 2: PP 67–90.
"Early Female Marriage in the Developing World," Gender and Development, Vol. 11, No. 2: PP 9-19.