Abstract:
از نظر برخی از منتقدان اعتمادگرایی، نظریههای معرفتشناختی اعتمادگرایانه دچار معضل ارزش هستند. زاگزبسکی اعتقاد دارد برای حل این معضل باید رابطة میان بستر و زمینه و فرایند شکلگیری باور با باور را درونی کرد تا دچار معضل ارزش نباشد. این پژوهش درصدد بررسی این مسئله که آیا نظریة معرفتشناختی ملاصدرا قابلیت حل معضل ارزش را دارد؟ با آنکه فلاسفة اسلامی معرفت را مانند معرفتشناسان غربی به عنوان باور صادق موجه مورد توجه قرار ندادهاند ولی خصایصی در نظریة اتحاد عالم و معلوم ملاصدرا وجود دارد که به نظر میرسد توانایی حل معضل ارزش را دارد؛ ازجمله اتحاد وجودی دانستن رابطة میان فاعل شناسا با باور، که موجب درونی بودن رابطة میان آنها میشود. همچنین ملاصدرا برای تبیین درونی بودن رابطة میان فاعل شناسا با باور، فرایندهای شناخت را از نوع علّی و معلولی و ماده و صورت میداند و معتقد است ارزشمندی فاعل شناسا بر حصول باور صادق مؤثر است.
Machine summary:
"این پژوهش درصدد بررسی این مسئله که آیا نظریة معرفتشناختی ملاصدرا قابلیت حل معضل ارزش را دارد؟ با آنکه فلاسفة اسلامی معرفت را مانند معرفتشناسان غربی به عنوان باور صادق موجه مورد توجه قرار ندادهاند ولی خصایصی در نظریة اتحاد عالم و معلوم ملاصدرا وجود دارد که به نظر میرسد توانایی حل معضل ارزش را دارد؛ ازجمله اتحاد وجودی دانستن رابطة میان فاعل شناسا با باور، که موجب درونی بودن رابطة میان آنها میشود.
بنابر نظر ملاصدرا؛ فرایندهای شناختی حس و خیال با باورهای حسی و خیالی رابطة علی و معلولی دارند و این فرایندهای شناخت فاعل شناسا با باور اتحاد وجودی استکمالی دارند، لذا رابطه فاعل شناسا به عنوان علت با باور به عنوان معلول، درونی است و فضایل و ویژگیهای فاعل شناسا به عنوان ارزش به باور منتقل میشود.
اگر فاعل شناسا خالق و موجد باورهای عقلی نیست، چه نسبت دیگری میتواند با آنها داشته باشد که هم اصل حرکت جوهری را تبیین کند و هم موجب انتقال ارزش باور عقلی به فاعل شناسا و فضیلت فاعل شناسا به باور، شود و تکامل ذاتی فاعل شناسا بر اثر باور عقلی را توجیه کند؟ ملاصدرا اتحاد عاقل و معقول را از نوع ترکیب اتحادی ماده و صورت معرفی میکند.
بنابراین از اتحاد وجودی باور عقلی با قوة عقل، استکمال قوة عقل و به تبع آن استکمال نفس و به تبع آن استکمال فاعل شناسا رخ میدهد و استکمال فاعل شناسا موجب میشود بستر و زمینة شکلگیری باوری با تجرد و احتمال صدق بالا مهیا شود و در این رابطه ارزش باور به فاعل شناسا و ارزش فاعل شناسا به باور سرایت میکند."