Abstract:
یکی از آیات مشکله قرآن کریم آیات نخست سوره عبس است. مضمون آیات عتاب خدای متعال به شخصی است که برخوردی انتقادآمیز با فرد نابینا داشته است. در کیستی عتابشونده، دو شان نزول نقل شده است؛ یکی آنکه خدای سبحان، پیامبر’ را عتاب فرموده است و این برخورد او ترک اولی محسوب میشود، در غیر این صورت عتاب الهی بیمورد است؛ چراکه خدا از فعل عبث منزه است. اشکال این نقل آن است که نوعی کوتاهی از جانب پیامبر’ صورت گرفته که با مقام ایشان ناسازگار است. البته هیچیک از مفسران این برخورد را گناه ندانستهاند؛ زیرا با عصمت آن حضرت منافات دارد. این نقل در میان مفسران بهویژه اهلسنت مشهور است؛ شان نزول دیگر آنکه عتابشونده فردی از بنیامیه است. این شان نزول از اهلبیت^ نقل شده و در تفاسیر شیعه بازآمده است و در برابر دیدگاه مشهور واقع شده است. در این تحقیق با دقت در آیات کریمه و بررسی نظرهای مبتنی بر این دو نقل، رویکرد مفسران درباره تفسیر آیات فوق بررسی و جمعبندی میشود.
Machine summary:
"(طالقانی، 1362: 3 / 124) نقد خطابهای قرآن همیشه دلیل بر اهمیت دادن به فرد نیست، بلکه دلیل بر اهمیت موضوع است، مانند آیات پنج و شش سوره تحریم،که در آن خطاب به دو فرد گنهکار است که باعث آزار پیامبر| شدند، یا خطاب به انسان (انشقاق / 6؛ انفطار / 6) از اینرو خطابهای قرآن همیشه متوجه پیامبر| نیست و گاه در ظاهر متوجه نبی| است، اما غیر او مرادند، مانند: سوره اسراء آیه 23 که والدین گرامی پیامبر| در هنگام نزول آیه در قید حیات نبودهاند؛ یا آیاتی چون: (زمر / 65 ؛ احزاب / 1؛ یونس / 95) زیرا پیامبر| هرگز به خدا شرک نمیورزد، از کافرین، منافقین اطاعت نمیکند و تکذیبگر آیات او نیست، بلکه بهدلیل اهمیت زیاد موضوع به ایشان خطاب شده است، همانگونه که در مورد حضرت عیسی× نیز چنین است.
همچنین خطابهای قرآن تنها به شخص پیامبر| نیست، گاهی خطاب به دو فرد خطاکار است (تحریم / 6 ـ 5) و یا خطابهای عتابآمیز جمعی در سورههایی مانند تکاثر (مکی) وجود دارد؛ یا گاهی ظاهر خطاب متوجه پیامبر| است، اما مراد امت است، مانند اسراء / 23: «إما یبلغن عندک الکبر» زیرا والدین پیامبر| در هنگام نزول آیه در قید حیات نبودند چه رسد به اینکه به سن پیری رسیده باشند، حتی برخی از خطابها منحصر به فرد است، مانند خطاب دعایی بنده به خدا در سوره فاتحه الکتاب."