Abstract:
مقاله پیش رو موضوع آینده جهان از دیدگاه علامه طباطبائی (ره) را مورد بررسی قرار داده است. علمی بودن وتازگی آن هم ازاین جهت است که موضوع ذکر شده ازنگاه قرآن و از دیدگاه علامه طباطبائی (ره) است. این مسئله با روش ویژه تفسیری علامه و با بررسی تحلیلی وی از احادیث مربوط مورد بررسی قرار گرفته است. ایشان ضمن بررسی نظام حق گرا و فطری انسانی و جوامع بشری، فرماید گرایش انسان مطابق فطرتش به صلاح و رفع فساد و ظلم است. بنا براین مسیر نهایی وی به سوی حاکمیت حق است و نهایتا عواملی دست بدست هم داده و آینده جهان را از آن صالحان خواهند کرد. وی وقوع کامل چنین واقعه را در زمان ظهور مهدی موعود (عج) و با حاکمیت سراسری اسلام می داند و باتفسیر آیاتی، فرماید در آن عصر دینی غیر از اسلام نخواهد ماند و تمام اهل کتاب به عیسی(ع) که برای امام مهدی (عج) نزول خواهد کرد، ایمان می آورند. ایشان برای رفع ابهام مسئله رابطه ظهور امام مهدی(عج) با مسئله رجعت و قیامت را که در برخی ادله پایان جهان، علاوه برقیام حجت(عج) رجعت و یا قیامت دانسته شده، پرداخته و آن را به این جهت می داند که حقیقت این سه موضوع در ظهور حق یکی است.
Machine summary:
«مرحوم طبرسی» در مجمع البیان از امام باقر (ع) در تفسیر این آیه چنین نقل میکند: «ان ذلک یکون عند خروج المهدی فلا یبقی احد الا اقر بمحمد (ص) این فراگیرشدن اسلام هنگام خروج حضرت مهدی (عج) است پس کسی روی زمین نمی ماند جز این که اقرار به نبوت حضرت محمد (ص) می کند<FootNote No="322" Text=" طبرسی، علی بن حسن، 1372ش، ج5، ص38"/>».
!» که این آیه در روایات معصومین (ع) به قیامت و گاهی به رجعت، باری به ظهورامام مهدی(عج) تفسیرشده است، به مسئله رجعت متعرض شده است<FootNote No="335" Text=" طباطبائی، محمد حسین،1390ه.
هر چند دراین روایات، بحثهای سندی و دلالی قابل توجه وجود دارد، اما علامه (ره) به آنها اعتماد و استناد میکند؛ به عنوان نمونه ذیل آیۀ54 سورۀ مائده شرایط فعلی امت اسلامی را منطبق بر روایات ملاحم دانسته و جوامع فعلی اسلامی را دارای قابلیتهای لازم برای تحقق وعدههای الهی نمیداند: و یستفاد بالامعان فی التدبر فیها تفاصیل الرذائل التی تنبئ الآیۀ ان المجتمع الاسلامی سیبتلی بها با دقت در آن روایت، تفصیل ناپاکیهایی که آیه، از ابتلای جامعه اسلامی به آنها خبر میدهد، روشن میشود<FootNote No="344" Text=" طباطبائی، محمد حسین،1390ه.
امام صادق (ع)، در گفتار دیگر این حقیقت را چنین تکمیل فرموده است: «در زمان حضرت مهدی (عج) مؤمن در مشرق برادر خود در مغرب را میبیند و همچنین کسی که در مغرب است، برادرش را در مشرق مشاهده میکند»<FootNote No="354" Text=" مجلسی، 1403ه.