Abstract:
روشنفکران دوران پهلوی اول وحدت ملی را مقدمه یکپارچگی سیاسی کشور و راهکاری برای کاهش تعارضات قومی و آشوب های محلی می دانستند. تحقق این امر از دیدگاه آنان به معنای از میان بردن همه تفاوت های موجود در شیوه زندگی، لباس، زبان و... بود. در این میان، گرایش و علاقه همه اقوام ایرانی به زبان فارسی و نقش تاریخی این زبان در وحدت ملی باعث شد گسترش این زبان به عنوان یکی از محورهای اساسی سیاست یکسان سازی مورد توجه قرار گیرد. به همین منظور، دولت می کوشید با راهکارهایی چون توسعه موسسات معارفی، استخدام معلمان غیربومی و ممنوعیت استفاده از زبان ها و گویش های محلی زمینه را برای ترویج یک زبان واحد در جهت نیل به وحدت ملی فراهم سازد. اما به کارگیری روش های تحمیلی، دخالت نهادهایی چون ارتش، ممنوعیت استفاده از زبان کردی و تلاش در جهت تضعیف آن بر علاقه مندی و عشق دیرینه کردها به زبان و ادبیات فارسی تاثیر منفی گذاشت و زمینه را برای افزایش تمایلات قومی فراهم ساخت. بررسی اهداف، روند و پیامدهای سیاست های زبانی دولت پهلوی اول در کردستان با تکیه بر اسناد محور اصلی این پژوهش است.
The first Pahlavi intellectuals saw national unity as a prelude to the country's political integration and a solution to reduce ethnic conflicts and local riots. From their point of view، the realization of this meant eliminating all differences in the way of life، clothing، language، and so on. Meanwhile، the tendency and interest of all Iranian ethnic groups in Persian language and the historical role of this language in national unity had made the development of this language as one of the main pillars of the policy of unification. To this end and in order to achieve national unity، the government sought to promote the development of educational institutions، the recruitment of non-native teachers and the ban on the use of local languages and dialects to promote a single language. But the use of imposed methods، the involvement of institutions such as the army، the prohibition on using the Kurdish language and attempting to undermine it on the long-standing interest of the Kurds، and negatively impacted Persian language and literature، and provided a platform for increasing ethnic inclinations. The study of the aims، process and consequences of the language policies of Pahlavi government in Kurdistan، based on the documents، is the main focus of this study.
Machine summary:
کتاب های از سیاست تا فرهنـگ از حـسام الـدین آشـنا ١، تبارشناسـی هویت جدید ایرانی ٢و دولت فرهنگ در ایـران از محمـدعلی اکبـری ٣و دولـت مـدرن و یکپارچگی ملی در ایران از داریوش قنبری ٤به صورت کاملا مختصر بـه نقـش و اهمیـت زبان فارسی در پروژه هویت سازی دوره پهلوی اول اشاره کرده اند.
روشنفکران و دولتمـردان دوره پهلوی اول نیز با آگاهی از نقش تاریخی زبان فارسی در تحکیم وحـدت ملـی و عـشق و علاقه تمامی اقوام ایرانی به ایـن زبـان ، تـرویج زبـان فارسـی را محـور اصـلی سیاسـت یکسان سازی فرهنگی قرار دادند.
١چنان که از اسناد بالا برمی آید، دخالت ، تلاش و تأکید دفتـر مخـصوص شاهنشاهی و شخص رضاشاه ، وزارت داخله ، ارتـش و نظامیـان بـر تأسـیس مـدارس در مناطقی چون کردستان نه تنها نشان از اهمیت موضوع دارد، بلکه نشانگر دخالت نهادهـای نظامی در تصمیم گیری های فرهنگی آن دوره است و این برداشت را به ذهن متبادر می کنـد که وزارت معارف بیشتر نقش مجری را بر عهده داشته است .
در حالی کـه در بـسیاری از اسـناد و کتـاب هـای منتشرشده آن زمان بر نژاد ایرانی کردها تأکید شده بود و از تلاش های صورت گرفته بـرای غیرآریایی نشان دادن کردها انتقاد و اقدامات کشورهایی چون ترکیه در راستای تغییر زبان و استحاله قومی کردها محکوم می شد، اما در عمل دولت پهلوی اول همچـون بـسیاری از کشورهای دیگر با توجه به شرایط و مقتضیات زمانه و در راستای منافع سیاسـی خـود از هیچ کوششی برای ترویج و تثبیت زبان واحد و تضعیف و محو زبان ها و گویش های ایرانی و غیرایرانی دریغ نمی کرد.