Abstract:
بخشی از تأثیرگذاری عمیق نثرصوفیانۀ میبدی به خلاقیتهای ساختاری بازمیگردد. این پژوهش به بررسی جملات مرکب پرداخته تا تأثیر گسترش ساختار را بر ماهیت معنا نشاندهد. ضرورت و اهمیت این پژوهش در شناخت بیشتر بُعد انعطافپذیری ساختاری زبان فارسی است. حوزۀ پژوهش، بخش تفسیر عرفانی مجلدات دهگانۀ کشفالاسرار و عدهالابرار است که به روش سیستماتیک نمونهبرداری شدهاند تا به این پرسش پاسخ دهندکه؛ گسترش ساختاری جملات مرکب چه تأثیری بر ماهیت معناییشان دارد؟ یافتهها نشانمیدهند؛ در نثر صوفیانۀ میبدی، با چندگونه پیوند ساختاری و شکلگیری معنا روبرو هستیم. نخست؛ پیوند خطی اجزای ساختار و معنا در جملات مستقل همپایه. دوم؛ پیوند تودرتوی میان ساختار و معانی جملات ناهمپایه. سوم؛ پیوند تلفیقی(خطی و تودرتوی) میان اجزای ساختار و معنا در جملات خوشهای (مرکبِکامل) با بیشترین نمونه. چنانکه شواهد نشان میدهند؛ در آغاز یک ساختار نحوی مرکب، جملۀ سادۀ مستقلی آمده و در زنجیرۀ جملات پس از آن، در هر جمله، بخشی از معانی جمله یا جملات پیشین به شیوههای مختلف گنجاندهشدهاست. ازاینروی؛ هر جمله درعین برخورداری از استقلال با سهیمشدن در جزیی از معنای جملات پیش از خود از افزایش معنا نیز برخوردار گردیدهاست. علاوه بر افزایش معنا، روند همافزایی معانی در زنجیرۀ جملات و پیوندهای تودرتوی معنا و ساختار به معنای نهایی جملۀ مرکبِکامل عمق بخشیدهاست. بدینگونه؛ میبدی توانسته با بیان ِروشنِ معانیِ پیچیده، تأثیری ماندگار براندیشۀ خوانندهاش بگذارد. از زیباییآفرینی که بگذریم، تعلیق معنا، افزایش معنا، همافزایی معنا و عمق بخشیدن به معنا را از جمله تأثیرات پنهان گسترش ساختاری بر ماهیت معنا دانست.
The deep impression of Sufic prose of Meibodi is partly due to his structural innovations. This study examined compound sentences to indicate the influence of syntactic innovations and structural flexibility on meaning. The significance lies in understanding several capacities of Persian language for expressing elusive ideas. The data was gathered by systematic sampling from Kashf-ol-Asrar in order to explore the influence of structural expansion of compound sentences on their meaning. A few types of structural connection and meaning formation in compound sentences can be identified in Meibodi's prose. First, linear connection between the structure and meaning of independent coordinate sentences. Second, the connection between the structure and meaning of compound subordinate sentences. Third, cluster sentences which are a combination of coordinate and subordinate compound sentences. The evidence showed that, often, an independent sentence appears at the beginning of the utterance and some part of the meaning of previous sentences is included in the subsequent sentences in different ways, and also each sentence becomes a part of the meaning of next sentences, although they enjoy structural and semantic independence. The final meaning of the utterance is constituted in such a process of semantic interaction. Consequently, the rhetorical fruit of using such innovative compound sentences is semantic deepening and suspension, besides the aesthetic function. Thus, it can be argued that Meibodi, in addition to lucid expression of complex ideas, gives the reader a deep and lasting impression.
Machine summary:
حوزة پژوهش ، بخش تفسیر عرفانی مجلدات دهگانۀ کشف الاسرار و عده الابرار است که به روش سیستماتیک نمونه برداری شده اند تا به این پرسش پاسخ دهندکه ؛ گسترش ساختاری جملات مرکب چه تأثیری بر ماهیت معناییشان دارد؟ یافته ها نشان میدهند؛ در نثر صوفیانۀ میبدی، با چندگونه پیوند ساختاری و شکل گیری معنا روبرو هستیم .
علاوه بر افزایش معنا، روند هم افزایی معانی در زنجیرة جملات و پیوندهای تودرتوی معنا و ساختار به معنای نهایی جملۀ مرکب کامل عمق بخشیده است .
کشف الاسرار، ابوالفضل رشیدالدین میبدی، نثر صوفیانه ، جملۀ مرکب ، معنا ١- مقدمه یکی از شیوه های تأثیرگذاری بر خواننده ، بیان روشن معنـایی عمیـق اسـت کـه او را بـه اندیشــیدن وادارد.
بنابراین ؛ بـرای گشـودن زمینـۀ پـژوهش و گفتگـو در ایـن موضـوع ، چنـین پرسشی را به میان آورده ایم : در نثر صوفیانۀ میبدی، ساختارجملات مرکب کامل چـه تـأثیری بر ماهیت معنایی این جملات دارد؟ ١-٢-پیشینۀ تحقیق پیشینۀ پژهش درموضوع «تأثیرگذاری ساختار بر معنا» بسیار اندک است .
١-٤- حوزة تحقیق متن نثر بخش عرفانی مجلدات دهگانۀ تفسیر کشف الاسرار و عـدة الابـرار بـرای انجـام این پژوهش برگزیده شد، چون علاوه بر انعطاف پذیری ساختاری؛ ویژگیهایی دیگری هـم داشت که آن را شایستۀ بررسی بیشتری کرده است : نخسـت آن کـه ؛ ایـن نثـر در دوران اوج شکوفایی نثر آفریده شده و نمونه ای از شـاهکارهای زبـان فارسـی بـه شـمارمیرود.