Abstract:
فضای شهری به عنوان یکی از ارکان هویت ساز شهرهای ایرانی در طول سالیان متمادی تحت تاثیر آموزه ها و الگوهای فکری وهنری اسلام شکل گرفته و تحت تاثیر نیروهای مختلفی از قبیل زمان-اداری-اقتصادی سیاسی و نیروی اجتماعی بوده لیکن در عصر حاضر با تغییر وتحول در عرصه ی معماری وشهرسازی فرایند طراحی وخلق فضای شهری به افول گراییده ونقشی معیوب از هویت معماری ایرانی-اسلامی را تبیین می نماید. موضوع این مقاله بیان چهارچوب نظری فضای شهری و تاثیرات نیروهای موجود در شکلگیری شهر)بانگرش زیباشناختی(. این چارچوب مارا در تحلیل و شناخت فضاهای شهری یاری میرساند. بی توجهی به اصول طراحی و عدم تطابق اصول و معیارها با شرایط فرهنگی روزبخشی از مساله این مقاله است. میتوان عنوان نمود که برای دسترسی به فضای شهری با کیفیت باید امکان تعامل نیروها درحد بیشینه فراهم گردد از سوی دیگر فضای شهر توسعه یافته وآن را به مثابه عرصه ای عمومی-اجتماعی- فرهنگی و کالبدی معرفی میکند که نه فقط میبایست واجد ویژگی های زیبایی شناختی باشد بلکه باید به عنوان فضای شهری بستر حیات مدنی شهر باشد.به این ترتیب فضای شهری نه تنها با فرم بلکه بامحتوایش کامل میگردد.
Machine summary:
"میتوان عنوان نمود که برای دسترسی به فضای شهری با کیفیت باید امکان تعامل نیروها درحد بیشینه فراهم گردد از سوی دیگر فضای شهر توسعه یافته وآن را به مثابه عرصه ای عمومی-اجتماعی- فرهنگی و کالبدی معرفی میکند که نه فقط میبایست واجد ویژگیهای زیبایی شناختی باشد بلکه باید به عنوان فضای شهری بستر حیات مدنی شهر باشد.
بنابراین می توان این گونه برداشت کرد که ؛ فضای شهری آن دسته از فضاهای عمومی داخل شهر و عرصۀ بیرونی فضای معماری است که دارای ویژگی های خاص کالبدی و برتری های زیباشناختی نسبت به سایر فضاها باشد و بستری برای تبلور عینی و ملموس تعاملات اجتماعی و ارتباطات رو در روی مردم فراهم آورد و عموم مردم بتوانند به آن دسترسی فیزیکی و بصری، در تمام اوقات و ایام سال و به طور رایگان داشته باشند4.
بنا بر این تا زمانی که روحیه دمتراتیک و مدنی در نظام فعالیت ها وآمیختگی روابط انسانی در فضاهای عمومی تبلور نیابد و مردم فرصتی برای بیان خویش در فضا نیابند – به رغم جوانب زیبا شناختی – هنوز فضای شهری خلق نشده است زیرا فرم فضا نیز صورت خارجی و تجلی نگرش ها و باور های عالی و مدنی انسان هاست و می تواند قالب هندسی خاصی نداشته باشد .
با توجه به اینکه فضای شهری، بستر گفت وگوی نیروهای موثر بر تحولات شهری است بنابراین نقش طراحان شهر در شناسایی این نیروها، مورد تاکید قرار میگیرد؛ چرا که خود این نیروها با گذشت زمان تغییر وتحول پیدا کرده ونیروهایی به این فرایند اضافه و کم می شوند و نیاز طراحی شهری به دیگر تخصص ها، مشخص تر."