Abstract:
هدف اصلی این مقاله، ارائه مدلی تحلیلی از فرآیند ساخت معنای هویت ملی نزد ایرانیان است. فرض اصلی در این مقاله آن است که منبع معنایی هویت ملی را حافظه جمعی شکل میدهد، که از طریق ساخت روایت جمعی، انسجام لازم را برای تداوم طی زمان پدید میآورد. به این ترتیب، نیروی اجتماعی که فردی ایرانی را به ملت ایران پیوند میدهد حافظه جمعی است که در شکل روایتهای جمعی به هویت ایرانی شکل میدهد. برای ساخت مدل نظری تحقیق از تلفیق رویکردهای نظری حافظه جمعی هالبواکس، هویت راویی ریکور و هویت ایرانی اشرف استفاده شد. با کاربست این مدل، افزون بر فهم واقعیت اجتماعی سیر تکوینی هویت ایرانی، تفسیر جدیدی از آخرین یافتههای تجربی موجود در زمینه احساس هویت ملی در میان ایرانیان به دست آمد. نتایج این تحقیق نشان داد که امروزه در جامعه، معنا و درک مشترک از ایرانی بودن و به عبارتی هویت ایرانی در قالب روایتی تاریخینگر است. در این روایت نمادها، اسطورهها و خاطرات جمعی، بهعنوان میراث نمادین مردم مناطق مختلف ایران در ساخت هویت ملی مدرن ایرانی بازپیکربندی میشوند.
Machine summary:
"از ایـن منظـر، حافظـه جمعـی بیـان کننـده ی تجربه ای جمعی است که «به یک گروه هویت می بخشـد، بـه آن معنـایی از گذشـته اش میدهد و آرمان هایش را برای آینده تعیین میسازد» (فنترس و ویکـام ١، ١٩٩٢: ٢٥) و بـه این ترتیب ، حافظه ، هنگامی که در قالب الگوهایی مشترک سـازمان مـییابـد، و نـوعی احساس تداوم را در زمان حال دائما در حال تغییر میسازد، بدل به منبع اصـلی هویـت یک فرد یا یک گروه میشود.
روش تحقیق در این مقاله توصیفی ـ تحلیلی است که داده های مورد نیاز از طریق منابع کتابخانه ای گردآوردی شـده و بـا بهـره گیـری از شـواهد تـاریخی و استناد به آنها در ارتباط با جامعه ایرانی نسبت میان حافظه جمعی و هویت ایرانی تبیین و تحلیل میشود.
بحث و نتیجه گیری به عنوان تأمل تجربی در ارتباط با مدل مفهومی فوق میتوان این پرسش مهـم را مطـرح کرد که امروزه در جامعه ، معنا و درک مشترک از ایرانی بودن و به عبارتی هویت ایرانی در قالب چه روایتی پیکربندی میشود؟ به معنای دیگر آیـا مواجهـه امـروز ایرانیـان بـا گذشته جمعی مشترک خـود در قالـب روایتـی از نـوع پیشـاپیکربندی، پیکربنـدی، یـا پساپیکربندی است ؟ فهم ایرانیان از ایرانی بودن مبتنی بر روایتی ملت پرستانه ، مدرن ، یـا تاریخی نگر است ؟ از طرفی، از آنجا که صورت بندی روایتـی اشـرف از هویـت ایرانـی غالبا با اتکای بر آثار اندیشمندان و نخبگـان اسـت ، بررسـی تجربـی آن در میـان آحـاد جامعه اهمیت و ضرورت خود را دارد."