Abstract:
ابراهم جکسون مستشرق ، محقق و استاد دانشگاه کلمبیا، از سـال ١٨٩٥.م در حوزه ی شرق شناسـی مقـالات و کتـاب هـایی نگاشـت . در١٩٠٣.م بـه ایـران و آسیای میانه سفر کرد. ره آورد او کتاب «سفرنامه جکسون : ایـران در گذشـته و حال » است که حاوی مطالب تحقیقی، تاریخی و باستان شناسـی اسـت . ایـن کتاب توصیف های او عناصر هویـت بخـش سـاختار کالبـدی یـزد قاجـاری را بررسی کرده و از همانندی توصیف های مکانی او با موقعیت قدیم شـهر یـزد در سده چهارم طبق سفرنامه ابن حوقل و اصطخری بهره بـرده اسـت . تطـابق مطالب با جغرافیای تاریخی یزد بر پایه عناصر اصلی معماری بناها و سیمای شهری و کیفیت شهرسازی و مسیرهای دسترسـی و ارتبـاط بناهـا و راه هـا، توپوگرافی زمین و نیز عناصـر فرهنگـی و اجتمـاعی آن اسـت . نـوع پـژوهش بنیادی و روش پژوهش توصیفی ـ تحلیلـی اسـت کـه اطلاعـات آن بـه شـیوه کتابخانه ای و میدانی جمع آوری شده است . طبق نتـایج ایـران عهـد قاجـار در زمینه های سیاسی، اقتصادی، اجتماعی ـ فرهنگی و غیره پیشرفت داشته است .
وی درخصوص معماری و شهرسازی یـزد در دوره قاجـار بـه نکـات جالـب توجهی اشاره کرده که برخی از آن ها همچنـان بـا وضـع موجـود شـهر یـزد سازگار است
Machine summary:
"سفرنامه جکسون ، معماری، جامعه ایران ، عهد قاجار، یزد مقدمه و طرح مسأله سفرنامه ها منابع غنی تاریخ ، جغرافیا، فرهنگ عامه ، هنر و تمدن دوره های مختلف ایران هستند که برخی حاوی اطلاعات دقیقی از ایران و ایرانیـان ، و برخـی دیگـر گرچـه بـا غرض ورزی و بدبینی همراه هستند، اما در حوزه ی معماری و شهرسـازی قابـل اسـتناد است ، البته اگر نویسنده خود متبحر باشد.
جغرافیا و توپوگرافی، مناظر طبیعت پیرامـون یزد (با رنگ قهوه ای) و تضاد آن با مناظر طبیعی داخل شهر (با رنگ سـبز)، روسـتاها و مناطق خوش آب و هوا، ارتفاعات ، پستیها و تل ماسه ها به عنوان ویژگیهای منحصر به فرد کویر و تأثیر آن بر معماری و شهرسازی، وجه تسمیه شهرهایی چون یزد و ابرکـوه که متکی به هویت آنها است ؛ یزد و ارتباطش با یـزدان پـاک و ابرکـوه و ارتبـاطش بـا موقعیت قرارگیری شهر در بالای کوه ، اقلیم به عنوان مهم ترین مؤلفـه هویـت بخـش بـه کالبد و بافت فشرده شهری آن و نوع تکنیک های ساختمانی همساز با اقلیم ؛ به تعبیـری کشف آهنگ طبیعت در دل معماری کویر، توجه به معماری بام به عنوان نمـای پـنجم و کیفیتی که این نما به معماری یزد بخشیده ، عناصر مهـم کـاربردی و المـان هـایی چـون بادگیر، سقوف منحنیشکل ، نماهای گلین و کاهگلی، رنگ های گرم در کنار رنـگ هـای سـرد مصـالحی چـون گـل و کاشـی و سـیمای مطلـوب شـهر، تفکیـک محـلات بـه مسلمان نشین و زرتشتینشین ، همه از عناصر هویت بخش معماری و شهرسازی یـزد در عهد قاجار بوده که جکسون به آنها اشـاره داشـته اسـت ."