Abstract:
در تشیع امامی، وجود کرامات برای امامان شیعه(ع)، اعتقادی مسلّم بوده و درباره آن کتابها نوشته شده است. منابع، کرامات متعددی از امام هادی(ع) گزارش کردهاند که تعدادشان بسیار است. کرامت امام هادی(ع) و شعبدهباز هندی، یکی از این کرامات است. این کرامت، اوّلینبار در کتاب هدایة الکبری خصیبی (م 334ق) که متهم به ارتباط با نصیریه (غلات) است، نقل شده است. بررسی روایات منسوب به اهلبیت(ع)، خصوصا روایاتی که مربوط به سیره ائمه(ع) است، موجب ارزیابی و برداشت عالمانهتر از سیره معصومین(ع) و دفع حمله مخالفان میگردد.
این نوشتار، ابتدا به نقل این گزارش در کتابهای هدایة الکبری خصیبی و الخرائج راوندی (م 573ق) پرداخته و سپس با بررسی سلسلهسند، به نقد سندی و سیر تطور آن در منابع مختلف مبادرت نموده است و در نهایت، به نقد و ارزیابی محتوایی این روایت میپردازد.
Machine summary:
"نقد محتوایی با بررسی تمامی منابعی که پیش از این ذکر گردید، مشخص گردید که بقیه منابع از یکی از دو کتاب (الهدایة الکبری/ الخرائج والجرائح) ماجرا را نقل کردهاند؛ ضمن اینکه کتاب الثاقب فی المناقب طوسی که معاصر الخرائج والجرائح راوندی است، توسط سایر منابع از آن به عنوان منبع اصلی استفاده نشده است؛ اما به لحاظ اعتبار زمانی، در اینجا همچون کتاب الهدایۀ الکبری و کتاب الخرائج مورد بررسی قرار میگیرد: 1.
4. با وجود قراین بسیار بر ساختگیبودن روایت بدون در نظر گرفتن صحت و اصالت سند، اگر بنا باشد این روایت را به لحاظ محتوایی بازسازی نماییم ـ به شرطی که روایت تمامی شرایط اعجاز را داشته باشد ـ میتوان حدس زد که شیر فقط صورت نان (طبق روایت خصیبی) یا نان (طبق روایت راوندی و طوسی) را خورده است و کلمهای میان «ابتلع» و «الهندی» حذف شده است؛ ضمن اینکه با توجه به روایت خصیبی و شخصیت او که از غلات است، اهداف مشخصی در نقل این روایت وجود دارد و با فرض اینکه روایت واقعیتی خارجی داشته باشد، خصیبی با بهرهگیری از فضای موجود در زمان امام هادی7 و دعوت حضرت به جلسات متعدد توسط متوکل و قصد تحقیر امام7، روایت را به صورتی نقل نموده که دیگران هم بعدها دچار اشتباه شدهاند و تنها در بعضی از عبارات (صورت نان یا نان واقعی)، اختلاف داشتهاند."