Abstract:
دادوستد علمی در تمامی سطوح باعث پویایی، تقویت و شکوفایی اندیشهها میشود. در طول تاریخ شیعه، دو شاخه امامیه و زیدیه مراودات علمی و فرهنگی زیادی با یکدیگر داشتهاند. اشتراکات و تعامل آنها همگرایی به دنبال داشته و آنها را نیرو بخشیده است. تاریخ این دو بسیار بههم آمیخته و بههم تنیده است؛ این حکم بهویژه درباره زیدیه سدههای نخستین آشکارتر است. وجوه اشتراک فراوان در بین این دو فرقه باعث همگرایی آنها و گسترش آموزههای تشیع شده است؛ گرچه هردو فرقه همواره جهت جذب پیروان یکدیگر کوشیدهاند. در این تحقیق با رویکردی توصیفی ـ تحلیلی به تعامل علمی و فرهنگی دو فرقه با یکدیگر پرداخته میشود و نتایج این تعامل در شکوفایی علمی و فرهنگی آنها بررسی میشود.
Scientific transactions at all levels stimulate the dynamicity, strengthening and flourishing of ideas. Throughout the history, Imamiyyah and Zaidiyyah have had many scientific and cultural ties. Their commonalities and interaction have led to their convergence and empowerment. The history of these two schools of thought is interwoven and interconnected; this is especially more evident in Zaidiyyah of the early centuries. Numerous common aspects of these two schools of thought has led to their convergence and the expansion of the teachings of Shi‘ism. However, both denominations have always tried to attract the followers of each other. In this research, the scientific and cultural interaction of the two schools of thought is dealt with through an analytical-descriptive approach, and the results of this interaction in their scientific and cultural development are examined.
Machine summary:
"گرچه زیدیان به امامت امامان شیعه ـ جز سه امام نخست ـ معتقد نبودند ولی بسیاری از علمای زیدیه در عصر حضور ائمه شیعیان امامی از وجود آنها بهره برده و از علوم و معارف آنها استفاده کردهاند؛ زید بن علی شاگرد امام باقر(ع) بود و نزد ایشان کسب علم کرده است؛ ابوالجارود 1 ، ثابت بن هرمز، 2 حکم بن عتیبه و سلیمان بن خالد 3 از شیعیان زیدی هستند که نزد امام باقر(ع) و امام صادق(ع) شاگردی کردهاند.
1 سید بن طاوس، از عالمان بزرگ شیعه، هم از آثار علمای زیدیمذهبی چون یحیی بن حسین بن هارون معروف به ابوطالب کبیر، 2 ابوالقاسم بستی 3 و ناصر اطروش 4 بهره برده است؛ ابن عقده، از علمای زیدی، برای همه اصحاب حدیث و محدثان امامیه قابل اعتماد بوده است و بهعنوان یکی از راویان آثار رجال امامی شناخته میشود.
المنصور بالله همچنین از کتاب تهذیب الاحکام شیخ طوسی نام برده و ضمن ستایش از او، شمار زیادی از اخبار و احادیث این کتاب را بهعنوان نمونهای از وجود اختلاف در اخبار امامیه نقل کرده و سپس آن را به نقد کشیده است.
از سده چهارم قمری به بعد بسیاری از عالمان بزرگ شیعه، فرات و تفسیرش را معتمد دانسته و از آن روایات زیادی را نقل کردهاند؛ ازجمله آنها میتوان به محمد بن حسن بن احمد بن ولید ـ از مشایخ صدوق در کتاب فضل زیاره الحسین ـ اشاره کرد که از ایشان حدیث نقل کرده است."