Abstract:
بازار بدهی یکی از مهمترین اجزای بازارهای پولی و مالی نوین در هر
کشوری به شمار میرود. بههمین دلیل ضرورت توسعه بازار بدهی در
کشور غیرقابل انکار است. در واقع میتوان مدعی بود که دستیابی به نظام مالی
پویاء عمیق و کاراء بدون وجود بازار بدهی سالم با کارکرد مناسب و عمق کافی
اساسا امکان پذیر نیست(کلوز و دیگران ( ۲۰۱۰ ص. ۲۳).
در نظام مالی کشورء بازار بدهی از عمق بسیار پایینی برخوردار است. تعمیق این
بازار میتواند زمینه پاسخگویی به نیازهای مختلف ذینفعان را فراهم کند. به
عنوان مثال, دولت میتواند بدهیهای گذشته خود را با مراجعه به بازار بدهی
تسویه و نیازهای آتی خود را تامین مالی کند (سیاست مالی)؛ با توسعه بازار
بدهی با عمق کافی بانک مرکزی میتواند در بازار ثانویه اوراق واردشده و با
خریدوفروش اوراق بدهی, سیاستهای خود را پیگیری کند (سیاست پولی)؛
شهرداریها و سایر نهادهای عمومی غیردولتی و همچنین شرکتهای بزرگ
غیردولتی میتوانند با انتشار انواع مختلف اوراق بهادار بدون فشار بر منابع
محدود بانکها و منابع پرقدرت و تورمزای بانک مرکزی,» نیازهای مالی خود
تامین کنند.
بااین حال, عمده ابزارهای مالی مورد استفاده در بازارهای بدهی متعارف یا
مستقیما در قالب حقوقی قرض همراه با بهره سامانیافتهاند یا اینکه در سایر
قالبهای حقوقی مورد استفاده قرار میگیرند. اما درنهایت بههمان قرض همراه
با زیاده ختم میشوند که هیچکدام از این دو شووه در چهارچوب بانکداری
اسلامی و قانون عملیات بانکی بدونربا قابلپذیرش نیست.
با توجه به آنچه مطرح شد. به نظر میرسد ارزیابی مسئله بازار بدهی اسلامی
از منظر بانکداری اسلامی از اهمیت زیادی برخوردار است. در این گزارش ابتدا
ماهیت بازار بدهی در بانکداری متعارف شناسایی شده و چرایی عدم امکان
استفاده از الگوی متعارف در چهارچوب بانکداری اسلامی تبیین میگردد. در
ادامه ضرورت طراحی صکوک بدهی جهت توسعه بازار بدهی اسلامی مطرح
شده و به سه مورد از تجارب سایر کشورهای اسلامی در این رابطه اشاره
میشود. بخش پایانی نیز به جمعبندی اختصاص مییابد.