Abstract:
وجود رابطه طبیعی میان آواها (واجها) و معنا و مفهوم، از نظریههایی است که توسط برخی زبانشناسان مطرح شده است. هدف این جستار، مشخص کردن نقش و مفهوم آواها در شعر و ادبیات است. نگارندگان معتقدند که آواها (واجها) در کنار دیگر عناصر (کلمات، جملهها و موسیقی شعر) میتوانند در انتقال مفهوم و احساس شاعر مؤثر باشند. بدین منظور، غزلیات حافظ، جهت مطالعه و بررسی انتخاب شده و ابیاتی که دارای تکرار غیرمعمول آوا (واج) بودهاند، استخراج شده و کارکرد آن آواها (واجها)، مورد بررسی قرارگرفته و این نتیجه حاصل شده است که تکرار آوا (واج) پنج نقش عمده را در شعر ایفا میکند: 1ـ انتقال معنا 2ـ تأکید بر مفهوم اصلی 3ـ انتقال احساس 4ـ افزایش موسیقی 5ـ ایجاد انسجام
According to some linguistic theories, there is a natural relation among phones (phonemes), the concept and the meaning. The objective of this study is to clarify the role and the concept of phones in literature and poetry. It is believed that phones (phoneme) along with other elements like; words, lines and the music of poetry can be effective in conveying the meaning and the emotion of a poet. To do so, Hafiz`s lyrics have been selected and studied. Among them, some couplets of having unusual repetition of phones (phonemes) are extracted and their functions have been investigated. As a result, the repetition of phones (phonemes) played five major roles in poetry: 1. the conveying of meaning, 2. the emphasis on main meaning, 3. the conveying of emotion, 4. the increasing of music and 5. Making the cohesion.
Machine summary:
در مصراع اول که شاعر در مورد ضعف و ناتوانی خود میگوید، مصوت¬های پیشین بیشتر مورد استفاده قرار گرفته¬اند، اما در مصراع دوم که یاد «بالا بلندان» به میان می¬آید، تعداد مصوت پسین به نسبت بیشتر می¬شود، به علاوه تکرار مصوت بلند /â/ تداعی¬گر قامت بالابلندان نیز هست: ز دست کوته خود زیر بارم که از بالا بلندان شرمسارم (1/437) همچنین در بیت زیر، کاربرد مصوت¬ها هماهنگ با تفاوت موضوع در دو مصراع فرق میکند؛ مصوت غالب در مصراع اول/â/ است که برای دعا در حق «گدایان خرابات» مناسب است ولی مصوت غالب در مصراع دوم /a/ است که با حقارت «انعام» هماهنگی و تناسب دارد: ای گدایان خرابات خدا یار شماست چشم انعام مدارید ز انعامی چند (7/245) در بیت زیر، شاعر کثرت فارغ بودن یاران از حال دوست و فراوانی عشق و محبت خود را با تکرار مصوت بلند / â/ بیان میکند: گرچه یاران فارغند از یاد من از من ایشان را هزاران یاد باد (3/140) همین طور تکرار مصوت / â / در مصراع دوم بیت زیر، فراوانی احساس میل شاعر و شیرینی آن را نشان میدهد: آن تلخ¬وش که صوفی ام الخبائثش خواند اشهی لنا و احلی من قبله العذارا (5/8) 2ـ2ـ تأکید بر مفهوم اصلی همان طور که گفته شد واج¬ها دارای خواص فیزیکی خاصی از نظر چگونگی و جایگاه تولید هستند؛ مصوت¬ها روان¬تر و راحت¬تر از صامت¬ها تلفظ می¬شوند.