Abstract:
اطمینان یافتن به اصل صدور روایات از معصومان در کنار فهم دلالت حدیث، همواره مورد توجه و تاکید محدثان و بزرگان امامیه بوده است. مطابق «روایات عرضه» که مورد اتفاق شیعه و سنی است، یکی از مهم ترین معیارهای رسیدن به این هدف، عرضه و تطبیق آن ها بر آیات قرآن است. لذا این نوشتار با بررسی و نقد دلالی همه روایات باب «صبر» اصول کافی و جمع آوری آیات مربوط، به دنبال تعیین میزان هماهنگی و سازگاری آن ها با آیات قرآن و در نتیجه صدور آن ها از معصوم است. این پژوهش با رویکردی توصیفی و تحلیلی و با روش اسنادی و کتابخانه ای با تکیه بر آیات قرآن و متون تفسیری و دیگر منابع معتبر به انجام رسید. یافته ها نشان می دهد که صبر به عنوان یکی از آموزه های دینی، از بزرگ ترین ملکات و صفاتی است که مورد توجه آیات و روایات بوده است؛ به طوری که از مجموع 25 روایت، جز یک روایت (روایت 25) که ظاهرا سازگاری کمتری با آیات دارد، دیگر روایات این باب کاملا با آیات قرآن هماهنگ و سازگارند.
Machine summary:
". اما اینکه امام علی( در این حدیث و احادیث مشابه ( نهجالبلاغه، 1414: 478) ذکر را نیز به تبعیت از تقسیم صبر، به دو قسم تقسیم نموده است، به این علت است که ذکر و ارتباط قلبی با خداوند در هنگام مصیبت و معصیت، باعث استحکام صبر میشود و تحمل سختیها و مشکلات و نیز فرار از زمینههای گناه را برای انسان آسان میکند.
از این رو، منظور از حر در این حدیث، داشتن آزادی روحی است (طباطبایی، 1417: 4/116؛ مجلسی، بیتا: 2/76) و صبر نیز همین تأثیر را در انسان دارد، یعنی او را از همه چیز و همه کس مستقل میسازد که این همان معنای حر بوده و در این فرمایش علی( نیز مورد تأکید قرار گرفته است: «ولا تکن عبد غیرک وقد جعلک اللٰه حرا» ( نهجالبلاغه، 1414: 401) و از آنجا که رسیدن به آزادی واقعی تنها در بندگی خداوند ممکن میشود، این مسئله مورد تأکید آیات هم بوده است، از جمله: ( إننی أنا الله لا إله إلا أنا فاعبدنی( (طه/ 14)؛ ( لا إله إلا أنا فأعبدون( (انبیاء/ 25)؛ ( یا عبادی الذین آمنوا إن أرضی واسعة فإیای فاعبدون( (عنکبوت/ 56؛ نیز ر."