Abstract:
دربارة مغان، خاستگاه اصلی آنها، آیین، آداب و رسومشان بین محققان اختلاف نظرهای فراوانی وجود دارد. بعضی معتقدند آنها نه آریایی و نه سامی، بلکه قومی بودند که در ماد میزیستهاند، آنها را جادوگرانی زبده، دیوپرست، روحانیون کیشپیش زردشتی و مخالفان حقیقی زردشت میدانند که چون یارای مقاومت در برابر فراگیر شدن آیین زردشت را در خود نیافتند، به هیات سردمداران دین زردشت درآمدند. برخی نیز آنها را وارثان برحق زردشت میدانند. برخی نیز معتقدند: آنان روحانیونی بودند که پذیرای پیام زردشت شدند و در رواج آن کوشیدند. بیشک مغان در ترویج آیین زردشت، تاثیری انکارناپذیر دارند. تاثیر مغان و آیینهای منسوب به آنها، همانند کشتن خرفستران، خویدوده، به دخمه سپردن مردگان از ترس حملة دیو نسوش و همة تلاش آنها برای دیوزدایی در وندیداد و سایر کتب مذهبی زردشتیان، گویای همین واقعیت است.
There is a lot of controversy over Magi, their main origin, religion, as well as their customs and traditions. Some believe that they were neither Aryan nor Sami, but belonged to a tribe residing in Media. They were known as adept magicians, demon worshipers, pre-Zoroastrian clerics and true opponents of Zoroaster who joined the Zoroastrian religion after finding themselves unable to stand against the ubiquitous influence of Zoroastrian religion. Some consider them the rightful heirs of Zoroaster. Others believe that they were clerics who embraced Zoroaster's messages and tried to spread them. Undoubtedly, Magi have played an undeniable role in the promotion of Zoroastrianism. The influence of Magi and their specific rituals such as illing xrafstarān, xwēdōdah, carrying the dead to Daxmag from fear of the demon Nasuš’s attac and all their efforts for illing demons as described in Vend dād and other Zoroastrian religious books, confirm this reality
Machine summary:
تأثیر مغان و آیینهای منسوب به آنها، همانند کشتن خرفستران، خویدوده، به دخمه سپردن مردگان از ترس حملة دیو نسوش و همة تلاش آنها برای دیوزدایی در وندیداد و سایر کتب مذهبی زردشتیان، گویای همین واقعیت است.
جادوگری در وندیداد مکررأ نکوهیده شده و مغان آموزگاران شاهزادگان هخامنشی بودند، نمیتوان پذیرفت که مغانِ مروج دین زردشتی، جادوگر بودهاند؛ چراکه آنان همواره تلاش ميکردند تا دیو کدهها تخریب شود و اهورامزدا به جای دیوان ستایش شود.
مغ در کتیبهها و نفوذ آنان در تاریخ ایران نخستین بار در ایران، نام مُغ در کتیبة اول داریوش در بیستون(DB1) ز سطر 36 تا 67 آمده است: مرد مُغی به نام گئومات بود که خود را بردیا برادر کمبوجیه نامید و شاهی را که از دیرباز متعلق خاندان هخامنشی بود برای خود ستاند.
علت تغییر محتوایی واژة «مغ» از یک قبیلة روحانی در ماد، که از احترام فراوانی نزد مادها، هخامنشیان و ساسانیان برخوردار بودند و بسیاری از محققان نیز معتقد به فرهیخته بودنِ سران این قوم ميباشند، تا جادوگر نامیدن آنها توسط غرب را شاید در یک نگاه کلی بتوان به اختلافات سیاسی و مذهبی، میان رومیان و ایرانیان نسبت داد که مهارت مغان، در پیشگویی و ستارهشناسی را جادوگری بيان ميکردند.
2. گروهی دیگر، همانند مولتون ـ دیدگاه مولتون عمدتأ بر پایة گزارشهای هرودوت استوار است ـ آنها را مخالفان حقیقی زردشت و روحانیون درباری ميدانند که برای خود جایگاه پرنفوذی نزد مردم ایجاد کرده بودند و از این جایگاه، به نفع خود بهره ميبردند.