Abstract:
همزمان با گسترش روابط سیاسی میان ایران و گورکانیان هند، روابط تجاری نیز آغاز شد. روابط در آغاز محدود بود و شاه عباس از حضور بازرگانان هندی در ایران جلوگیری می کرد. بنابراین، حجم مبادله کالا بین دو کشور بسیار ناچیز بود، اما بعد از مرگ شاه عباس اول، روابط تجاری با وجود اختلافات مرزی میان دو دولت گسترش یافت، چندان که گورکانیان هند به یکی از بزرگترین شرکای تجاری ایران در دوره صفویه تبدیل شدند. با حضور بازرگانان و عناصر فعال دو کشور در بنادر، شهرها و مراکز تجاری یکدیگر، روند تجارت میان ایران و گورکانیان هند در دوره شاه عباس دوم نسبت به دوره های قبل رو به افزایش و توسعه نهاد. با توجه به جایگاه مهم تجار هندی در اقتصاد ایران در زمان شاه عباس دوم، بررسی روند روابط تجاری دو کشور در این دوره، اهمیت خاصی دارد. اما روابط سیاسی تا چه حد بر روابط تجاری ایران و هند عصر شاه عباس دوم موثر بود؟ در این مقاله کوشش شده است روابط تجاری ایران و هند در زمان شاه عباس دوم مورد بررسی قرار گرفته و میزان و نوع اجناس و کالاهای مبادله شده، مسیرهای بازرگانی و تاثیر روابط سیاسی بر تجارت دو کشور تشریح شود.
Machine summary:
علاوه بر این ، شمار مسکوکات نقره نیز کاهش یافت : در زمان شاه عباس اول ، پول نقره در ایران فراوان بود، زیرا بازرگانان ارمنی که از ایران ابریشم و امتعۀ دیگر به اروپا مـی بردنـد، در مقابـل آن ، گذشـته از امتعۀ فرنگی ، مقداری نقره وارد می کردند که به مصرف ضرب سکه می رسید، اما در زمان شـاه عبـاس دوم ، ارامنـه بیشتر سکه های فرنگی طلا همراه می آوردند و از فروختن آنها خودداری می کردند، بنابراین از شمار مسکوکات نقره کاسته شد (فلسفی ، ١٣٤٢: ٢٦).
صادرات و واردات کالاهای ایران در عصر صفوی به هند (رچوع شود به تصویر صفحه) صمغ ، کافور، قهوه تمبر قند، زعفران هندی ، بسته های طناب و هــل ، کــافور، قهــوه ، تمــر تاقه های نخ پشم ، ادویه هندی و ادویه جات ، برنج ، چـوب ، جـواهرات ، ظـروف شیشـه ای ، کـارد، چنگـال ، کهربـــا بـــرای تســـبیح ، مرجان ، چینی آلات ، عاج و خرده ریزهای صنعتی نتیجه گرچه شاه عباس دوم نتوانست همچون نیای خود، شرایط تجاری را در حد عالی نگه دارد، اما با بررسی نقـش هندی ها در تجارت ایران آشکار می شود که در دوران این پادشاه ، بازرگانان و صرافان هندی در شهرها و بنادر ایران همچون شیراز، کرمان ، کاشان ، اصفهان ، تبریز، اردبیل و بندرعباس حضور داشتند و تأثیر آنها بر تجارت ، به مراتـب بیشتر از دوران عباس اول بود.